Podaj mi swoje nazwisko, a powiem Ci czyś z Łomży (cz. 1)

Historia wybranych (najpopularniejszych) nazwisk łomżan

W źródłach łomżyńskich (np. w metrykach urodzenia, aktach ślubów i zgonów) zarejestrowani są nosiciele poszczególnych nazwisk łomżyńskich od XVI wieku. Poniżej znajdują się informacje o kilku z nich, wybranych losowo nazwiskach łomżan. Zawierają ona wypisane z ksiąg metrykalnych: nazwiska i imiona mieszkańców Łomży lub Łomżycy (dawniej osady, dziś dzielnicy miasta), którzy żyli w tych miejscowościach w określonym czasie, jaki wskazano – w zapisanym po tych nazwach osobowych – roku. Podano również skrót nazwy źródła i nr aktu (ich rozwinięcie znajduje się na stronie internetowej: www.name.lomza.pl). Ponadto zapisano informację o znaczeniu i pochodzeniu danego nazwiska, korzystając zwykle ze Słownika nazwisk Polaków Kazimierza Rymuta.

Jedno z takich nazwisk: Kędzior nosili m.in. przedstawiciele społeczności żydowskiej, na co wskazują imiona jednego z nich.

KĘDZIOR: Stanisław Kendzior 1641, LBŁ 1821; Jankiel Idzkowicz Kędzior wyrobnik 1828, APŁ z. 169; nazwisko utworzone od wyrazu kędzior ‘lok’.  Do roku 2015 było w parafii katedralnej zanotowanych 12 nosicieli tego dawnego nazwiska mieszczan łomżyńskich. 

KIEŁCZEWSKI: Franciszka Kiełczewska 1730, LBŁ 84; Katarzyna Kiełczewska 1752, LMŁ 1718; te nosicielki nazwiska Kiełczewski poświadczają, że jest ono znane w Łomży od I połowy XVIII wieku. W 1864 r.  pojawia się w źródłach Antoni Kiełczewski. Nazwisko noszone przez te osoby zostało utworzone od nazwy miejscowej Kiełczewo, dziś Kiełczew Górny i Smużny, które leżą na terenie Wielkopolski. W Małopolsce także są miejscowości Kiełczewice Dolne i Górne. Być może z tego terenu pochodzą przodkowie Kiełczewskich. Nazwisko ich możne motywować wyraz kiełcz ‘chojak’ (nazwa regionalna z poznańskiego). Do 2015 roku nazwisko to nosiło 24 osoby, będące mieszkańcami Łomży.

KIERSZTAN: Tomasz Kiersztan 1863, KAZŁc 164; Agnieszka Kiersztan 1865, KAZŁc 84; nazwisko utworzone od łac. Christianus ‘wyznający wiarę chrześcijańską’ utworzone od im. Christus ‘pomazaniec’.

Niejaki Tomasz Kiersztan to zapewne zamieszkały w Łomżycy przodek obecnych nosicieli tego dość rzadkiego nazwiska, które na terenie historycznej ziemi łomżyńskiej, w otulinie Łomży, nosi obecnie kilkanaście osób. Najwięcej zaś w Polsce jest ich w Poznańskiem. 

KIJEK: Abram Szepsonowicz Kijek furman 1834, APŁ z. 169; Estera Szapsowa Kiiek wdowa, wyrobnica, rodzice nieznani, dzieci – Małka,  Abram Izrael, Moszk Aron, Szloma, 1846, APŁ z. 169, syg. 31; Sora Ryfka Abramowna Kiiek, córka Abrama i Beyli Szapsowny Szepsowiczów Kiiek, wyrobników 1846, APŁ z. 169, syg. 31; Jankiel Abramowicz Kiiek, syn Abrama i Beyli Abramowny Szapsowiczow Kijek, wyrobników 1845, APŁ z. 169, syg. 29; Moszk Aron Szapsowicz Kijek wozimąka 1852, APŁ z. 169, syg. 41; Estera Leja, córka Moszka Arona Szapsowicza Kijek, 1852, APŁ z. 169, syg. 41; nazwisko utworzone od zdrobnienia wyrazu kij ‘pręt drewniany’, czyli kijek.  

W przeszłości nazwisko Kijek nosili przedstawiciele łomżyńskiej społeczności żydowskiej, co poświadczają imiona jego nosicieli zanotowane w przywołanym materiale źródłowym. W latach istnienia województwa łomżyńskiego identyfikowało to nazwisko ponad 250 osób mieszkających w Łomżyńskiem.

Z kolei nazwisko Kisiel notuje się w Polsce w wielu miejscach. Najczęściej występuje ono w Małopolsce. Źródła łomżyńskie zarejestrowały jednego z jego nosicieli w 1876 roku.

KISIEL: Jakub Kisiel 1876, WPRŁ 47; nazwisko to zostało utworzone od wyrazu kisiel ‘rodzaj gęstego żuru’, ‘potrawa z mąki’. W innych źródłach zapisano: Roman Kisiel syn Grzegorza były pisarz Sądu Gminnego III okręgu Powiatu Kolneńskiego zmarł na suchoty 1878, AZPśT 27.

Jest to nazwisko, jakie identyfikowało 12 współczesnych mieszkańców Łomży do 2015 roku.

KISIELNICKI: Paulum Kisielnicki subiudex Łomzesis 1472, Herbarz Kapicy poz. 143; Nicolaus Kisielniczki subiudex Terre Lomzensis 1569, RTA s. 243; 1573, RTA s. 268; Johannes Kissielniczki d. capitanei Lomzensis 1572, RTA s. 517; Nicolaus Kiszielniczki subiudex Lomzensis 1576, RTA s. 362; Wincenty Kisielnicki 1809, KAUŁ 219; Józef Kisielnicki referent Rządu Gubernialnego 1867, KAZŁ 58; Wacław Kisielnicki – wojski, poborca podatków w parafii piątnickiej i dobrzyjałowskiej na honorarium dla wojska cesarskiego 1660; podpisany pod aktem z 1661 r.; wojski wizki, w 1671 r. wybrany na posła do króla, „aby in occurentibus materiis, to jest o relegowanych przeciwko prawu deputatach i o aukcyej wojska przez spólną konferencyą  nobis et patriae provideat restu grationem ablatorum procureat”; w 1671 r. wybrany na posła na sejm generalny, ASŁ; Stanisław i Stefan  Kisielniccy –  podpisani pod aktem z listopada 1672 r., ASŁ; Wacław Bolesław Kisielnicki – podstoli ziemi łomżyńskiej, konsyliarz i rotmistrz powiatu kolińskiego 1734, poseł ziemi łomżyńskiej do j.o. książęca prymasa korony polskiej, arcybiskupa gnieźnieńskiego, opata tynieckiego m.p. Krzysztofa ze Słupowa Szembeka wybrany na sejmiku 22 sierpnia 1740 r., ASŁ; Józef Kisielnicki – skarbnikowicz wiski; poseł na sejm konwokacyjny wybrany przez szlachtę podczas sejmiku w 1764 r.; poseł do prymasa i kasztelana krakowskiego hetmana Branickiego wybrany przez szlachtę na sejmiku przedkonwokacyjnym w lutym 1764 r., ASŁ; Stanisław Kisielnicki – podstoli łomżyński; poseł do prymasa i kasztelana krakowskiego hetmana Branickiego wybrany przez szlachtę na sejmiku przedkonwokacyjnym w lutym 1764 r., ASŁ;Wacław Kisielnicki  – wojski wiski, poseł ziemi łomżyńskiej na sejm w 1764 r., ASŁ; Jan Kisielnicki – skarbnik łomżyński,  podpisał akt z 22 sierpnia 1792 r. zawierający m.in. uzasadnienie przystąpienia do konfederacji targowickiej i prośbę o interwencję skierowaną do carycy Katarzyny, ASŁ; Ignacy Kisielicki – podpisany pod aktem przystąpienia w sierpniu 1792 r. do konfederacji targowickiej „pod laską Stanisława Szczęsnego Potockiego generała artylerii koronnej, orderów polskich kawalera”; łowczyc wiski, członek komisji sejmikowej podczas obrad w 28 lutego 1794 r., ASŁ; Wincenty Kisielnicki 1809, KAUŁ 219; Józef Kisielnicki referent Rządu Gubernialnego 1867, KAZŁ 58; Witold Kisielnicki, miał pełnić jakiś ważny urząd, DkZ, WP 1-4/1929; nazwisko utworzone od nazwy mazowieckiej miejscowości Kisielnica w dawnej ziemi łomżyńskiej, dziś w gm. Piątnica, dawniej w gminie Rogienice. Jest to nazwisko, które nosili przedstawiciele zamożnego rodu łomżyńskiego. Ich potomkowie żyją do dziś m.in. w Stanach Zjednoczonych.