Podaj mi swoje nazwisko, a powiem Ci czyś z Łomży (cz. 1)

„(…) aby drogę mierzyć przyszłą, 

trzeba-ć koniecznie pomnieć, skąd się wyszło!”

Cyprian Kamil Norwid

„Pamięć na prochy przodków daje natchnienie

 i moc do walki na przyszłość”.

Adam Chętnik

Nazwisko to dzisiaj element społecznej i urzędowej identyfikacji człowieka, lecz w przeszłości było także nośnikiem jego zaplecza kulturowego i dziedziczonej tradycji, a wraz z nią pewnych wartości, przynależności społecznej, cech osobowościowych, rodzinnego dorobku, wypracowanej i przekazywanej pozycji zawodowej; dziedzictwa duchowego i materialnego ludzi. Identyfikowało ono i reprezentowało człowieka w przestrzeni społecznej jako swoisty emblemat. Dzisiaj nieco zatraciło nazwisko swoją wartość określania tożsamości człowieka. Warto jednak zmieniać ten stan rzeczy, aby podnosić świadomość własnego dziedzictwa i tworzyć sobie zaplecze dla poczucia szlachetnej dumy z tego niematerialnego dobra, jakie przekazali nam przodkowie wraz z nazwiskiem. 

Nazwisko stanowi szczególny dokument historyczny i językowy o niezwykłych walorach poznawczych. Nazwisko to m.in. nośnik tożsamości i dziedzictwa, dziejów i wartości rodzinnych, społecznych i narodowych; element szlachetnej dumy, kultury, wiedzy o historii społeczności lokalnej.

Łomża jest miastem, które ma już ponad 600-letnią historię. Na przestrzeni wieków współtworzyli je przedstawiciele różnych kultur, społeczności, zawodów, co wiązało się z niełatwą przeszłością terenu historycznej ziemi łomżyńskiej usytuowanego w geograficzno-kulturowej przestrzeni północno-wschodniego Mazowsza. Współcześni jego mieszkańcy to ich potomkowie, a więc spadkobiercy pewnego kulturowego dziedzictwa, m.in. mieszczan łomżyńskich. Znajomość i właściwa identyfikacja nazwiska stanowią podstawę prawidłowego rozeznania własnej tożsamości, a więc np. określonej kultury, tradycji czy pewnych przekazanych przez przodków predyspozycji, jakie cechują ludzi i stanowią ich dobro, niekiedy przekazywane z pokolenia na pokolenie. 

Niniejszy tekst rozpoczyna cykl artykułów poświęconych popularyzacji dziedzictwa kulturowego, jakie kryją w sobie nazwiska mieszkańców dawnej Łomży i ich współczesnych potomków. W następnych jego częściach zostanie przedstawiona kolejna grupa nazwisk łomżyńskich. Niecierpliwych i ciekawych odsyłam do strony o nazwiskach mieszkańców historycznej ziemi łomżyńskiej: http://name.lomza.pl

Łomżyńskie archiwa rodzinne

Niezastąpionym i pierwszym źródłem i formacji o dziejach rodziny są najbliżsi, nasze babcie, nasi dziadkowie, którzy zachowują pamięć o swoich przodkach z wcześniejszych przekazów rodzinnych. Mogą opowiedzieć nam historie zwykłych i niezwykłych przodków; dzielnych żon i matek, ojców i stryjów, którzy ginęli za Polskę w powstaniach i wojnach lub z najwyższą dbałością opiekowali się swoim licznym potomstwem, starając się o jego właściwe wychowanie i wykształcenie, widząc w tym swój obowiązek; niekiedy z odwagą emigrowali za ocean, aby bliskim wiodło się lepiej. Byli zaangażowanymi społecznikami budującymi kulturową przestrzeń miasta. Z przekazów ustnych dowiadujemy się o ich uporze w dążeniu do celu, bohaterstwie, życzliwości, niezwykłych talentach, których często nie mogli rozwinąć. Te ich cechy i zdolności stanowią nasze niematerialne dziedzictwo, jakie nosimy w sobie jako potomkowie tych ludzi. Poznając swoich przodków, możemy także lepiej poznać siebie. Między innymi nazwisko odsyła nas do zgłębiania wiedzy o nich i o nas, ponieważ stanowi element wspólnej identyfikacji i dziedzictwa.