Dyskretna Triada Myśli. Wystawa linorytów Czesława Dźwigaja

Anna Miga – kurator wystawy: „Dyskretna triada myśli, to zbiór 60 czarno-białych grafik, kilkanaście obiektów spiżowej małej formy rzeźbiarskiej, trzy akwarelogwasze. Całość łączy wybrany z 5. tomu poezji Profesora wiersz: Ja jednak śnię lotem ponad przepaściami czasu / ponad łanami życiodajnych łąk wieczności / blaskiem i cieniem promieni słonecznej prawdy / ziemia jest bramą świat jest bramą kosmos jest bramą / my jesteśmy bramą / tylko ON jest nieogarnioną przestrzenią pamięci / pojęciem / pozarozumną szczęśliwością czasu /. To oblicze Artysty, jakiego nie znamy. I mimo, że sam wielokrotnie powtarza, że pisze o tym, czego nie potrafi namalować/wyrzeźbić, a maluje/rzeźbi to, o czym nie umie napisać – to uparcie postrzegamy go jako autora wielkich form rzeźbiarskich rozsianych po całym świecie. A tymczasem wystawa obecna nie przytłacza swoim rozmiarem, przeciwnie, zadziwia spokojną tonacją kameralności i równocześnie warsztatową maestrią. Linoryty – do tej pory niepokazywane, sporadycznie publikowane, tworzone systematycznie od roku 1977 przez całe zawodowe życie – powstają przy użyciu drzeworytniczych dłutek, na podstawie rysunku na linoleum, poprzedzonego często małym szkicem na papierze. Odbijane są ręcznie metodą kostkowania, co różnicuje poszczególne odbitki (a jest ich zaledwie 10) czyniąc je niepowtarzalnymi. Gdy stajemy przed zbiorem grafik czujemy, że jako widzowie jesteśmy całkowicie zaangażowani w fantastyczną projekcję. Zadziwia przede wszystkim ich biegłość warsztatowa, choć ma się wrażenie, że autor zachowuje jak gdyby ostrożność w demonstrowaniu owej biegłości, nie dając błyskotliwego popisu formy, ale ją dyskretnie eksponując. Wchodzimy w znajomy świat uniwersalnych pierwiastków doświadczenia mitologicznego, figuralnych motywów rodem ze Starego Testamentu, greckiej mitologii, kultury i religii Wschodu. Postaci, zupełnie jak literackie, nie mające realnych pierwowzorów i modeli, będące nie rzeczywistością, lecz artystyczną kreacją, przepychają się do naszej wyobraźni tworząc narrację, która powoduje, że widz pragnie narzucić każdemu obrazowi fabułę.(...) Na wystawie znalazły się także małe formy rzeźbiarskie pochodzące z cyklu Dante i Cztery pory roku oraz z wystawy Homage to Requiem Romana Maciejewskiego (prapremiera w październiku 2014), będącej artystyczną próbą przedstawienia plastycznej wizji tego, co w Requiem zostało zapisane nutami. Kolejne rzeźby cyklu: Oratio, Introductio, Introitus, Kyrie, Graduale, Tractus, Dies irae i, wieńczące, Amen, ułożone w porządku muzycznym wyznaczonym przez utwór Maciejewskiego, tworzą spiżową symfonię o ponadczasowym przekazie."

Czesław Dźwigaj urodził się w 1950 roku w Nowym Wiśniczu i tam w roku 1971 ukończył Liceum Sztuk Plastycznych. W 1977 obronił dyplom na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz aneks z Grafiki Książki. Przez całe zawodowe życie był związany z krakowską Akademią. W roku 1991 reaktywował pracownię Rzeźby w Ceramice i prowadził ją do 2019 roku. Profesor zwyczajny. W latach 2010-2015 kierował Katedrą Sztuki na Katolickim Uniwersytecie w Rużomberok (Słowacja), w latach 1994-2011 był wykładowcą Uniwersytetu Papieskiego im. Jana Pawła II w Krakowie. Visiting professor kilku uczelni w Europie. Realizacje: kilkadziesiąt pomników, w tym 83 Ojca Świętego Jana Pawła II. Poza Polską znajdują się one w Chicago, Detroit, Wyandotte, Phoenix, Glenwood Springs, Colorado Springs (USA), Posadas (Argentyna), Hanowerze i Dortmundzie (Niemcy), Rzymie (Włochy), Dux (Liechtenstein), Edmonton (Kanada), Fatimie (Portugalia), Lourdes (Francja), Teneryfa (Hiszpania), Wilnie, Siluva i Kownie (Litwa), Rużomberok (Słowacja), Blaj (Rumunia) i innych miastach. Obok monumentów na uwagę zasługuje cykl 9 rzeźb Via Sancta, poświęcony pamięci Jana Pawła II. W dorobku artysty jest także około 600 medali, ponad 55 spiżowych port, liczne wnętrza sakralne, m.in. w katedrze w Łomży, a także polichromie i witraże oraz wiele innych form rzeźbiarskich, od Epitafium Cypriana Kamila Norwida w Katedrze na Wawelu, poprzez liczne tablice pamięci i popiersia, po bardzo osobiste, kameralne wypowiedzi, będące świadectwem czasu, jak Dialog, Monolog, Lęk, Fantasmagoria i Postscriptum, powstałe podczas historycznych wydarzeń lat 80. Poza dokonaniami rzeźbiarskimi tworzy autonomiczne prace rysunkowe, wśród których najbardziej znane są cykle: Elegie i Legendy Krakowa. Nieprzerwanie od 1978 roku wykonuje także linoryty oraz publikuje wiersze i krytyczne artykuły o sztuce. Swoje prace prezentował na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych. Uczestniczył w setkach pokazów zbiorowych. Stała ekspozycja jego dorobku artystycznego miała miejsce w rodzinnym mieście w Muzeum Ziemi Wiśnickiej od 2002 do 2020 roku. Obecnie jest prezentowana na stałej ekspozycji w najstarszej części zamku Lubomirskich w Wiśniczu. Wiele prac artysty znajduje się w zbiorach muzealnych w Polsce i poza granicami kraju oraz wśród zbiorów koneserów sztuki. Wielokrotnie nagradzany w konkursach. Za swoją twórczość i działalność został uhonorowany licznymi odznaczeniami, tytułami, wyróżnieniami i medalami, m.in. Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis (2018). Otrzymał także Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (1994), Złoty Medal Narodowa Sztuka Polska (2003), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2004), Medal Kustodii Ziemi Świętej w Jerozolimie (2006), Odznaka Honoris Gratia miasta Krakowa (2007), Wielki Order Świętego Ottona z Bambergu (2008), Medal Prymasowski Exsuli Bene De Ecclesia Merito (2009), Medal Komisji Edukacji Narodowej (2015), Krzyż 50. rocznicy Grudnia 1970, Szczecin (2020), Złoty Medal Polonia Minor – Nagroda Samorządu Województwa Małopolskiego 2022, Medal „Pro Patria” (Szczecin 2023). Jest honorowym obywatelem Fromborka, Nowego Wiśnicza, Ozorkowa, Przyjacielem Ziemi Skalskiej i Szczawnickiej, zasłużonym dla Miasta i Gminy Nowe Miasto nad Pilicą.

Publikacje o autorze:
Krzysztof Jeżowski, Dźwigaj. Rzeźba, 2004
Krzysztof Ślusarczyk, Czesław Dźwigaj. Dzieło w spiżu, 2006 Krzysztof Ślusarczyk, Czesław Dźwigaj. Od medalu do monumentu, 2008