Rocznica śmierci Dmowskiego

„Polską rządzą dwie trumny Piłsudskiego i Dmowskiego” – twierdził polski intelektualista Stanisław Cat-Mackiewicz.

Obchodzimy 75 rocznicę śmierci Romana Stanisława Dmowskiego, działacza politycznego i niepodległościowego, delegata na konferencję paryską w 1919 roku, sygnatariusza traktatu pokojowego w Wersalu, współzałożyciela Narodowej Demokracji i głównego oponenta linii politycznej – wielonarodowościowej i wielowyznaniowej – Józefa Piłsudskiego.

Roman Dmowski urodził się 9 sierpnia 1864 roku w Kamionku (obecnie część Pragi Południe, dzielnicy Warszawy), zmarł 2 stycznia 1939 roku w Drozdowie nieopodal Łomży.

Dmowski był głównym ideologiem ruchu narodowego, a jego publikacja/manifest „Myśli nowoczesnego Polaka” weszła do kanonu lektur polskich narodowców.

W roku 1937 Roman Dmowski przeszedł udar mózgu i zamieszkał w Drozdowie. Był wielkim przyjacielem rodziny Lutosławskich, ostatnie pół roku życia spędził w Drozdowie pod opieką Mieczysława i Marii z Lutosławskich Niklewiczów. Zmarł w nocy z 1 na 2 stycznia 1939 roku.

Do końca życia pozostał niekwestionowanym liderem partii politycznej Narodowa Demokracja. Według doniesień w pogrzebie Dmowskiego mogło wziąć udział nawet 200 tysięcy obywateli, co czyniło tę uroczystość wielką manifestacją polityczną okresu międzywojennego.

 Zwłoki Romana Dmowskiego zostały wystawione w salonie dworskim w Drozdowie, a 4 stycznia, po porannej mszy, kondukt żałobny ruszył z Drozdowa do pobliskiej Łomży. Trumna przebyła tę drogę na chłopskich saniach, a w Łomży dołączyły do niej tłumy. Nazajutrz, 5 stycznia, odbyło się w łomżyńskiej katedrze uroczyste nabożeństwo żałobne, któremu przewodził biskup diecezji łomżyńskiej Stanisław Kostka Łukomski (politycznie zwolennik Narodowej Demokracji). Odbyło się uroczyste pożegnanie Romana Dmowskiego, w którym wzięli udział przedstawiciele łomżyńskiej społeczności, z liczną reprezentacją lokalnego kleru. W specjalnym wagonie-kaplicy zwłoki Romana Dmowskiego zostały przewiezione do stolicy. W Warszawie 7 stycznia pożegnano działacza politycznego, jego ziemskie szczątki spoczęły na cmentarzu Bródnowskim.

Na archiwalnym nagraniu, do którego link prezentujemy poniżej, możecie państwo obejrzeć pożegnanie oraz pogrzeb Romana Stanisława Dmowskiego, które odbywały się w Łomży i w Warszawie.

http://www.youtube.com/watch?v=YMgkdeOm3c8   archiwalny film

Fot. Roman Dmowski z siostrami Lutosławskimi Marią (po lewej) i Izabellą (po prawej), rok 1911, Drozdowo. Materiał opracowano m.in. na podstawie http://www.powiatlomzynski.pl/