Byli chorzy a mimo wszystko pracowali

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma ustawowy obowiązek kontrolować zwolnienia lekarskie. Kontrole dotyczą zarówno wykorzystania zwolnienia, jak i samego orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Tylko w 2022 roku w województwie podlaskim ZUS skontrolował 9,64 tys. zwolnień lekarskich. W ich następstwie wstrzymana została wypłata ponad 134 zasiłków chorobowych na kwotę 179,2 tys. zł. W kraju ZUS przeprowadził 429,9 tys. kontroli, wydał ponad 23,8 tys. decyzji, a kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków sięgnęła niemal 22 mln zł. 

- Prowadzimy dwa rodzaje kontroli. Sprawdzamy, czy osoba na zwolnieniu korzysta z niego prawidłowo, a nie np. pracuje, remontuje mieszkanie, czy wykonuje inne prace, które mogłyby wydłużyć jej powrót do zdrowia. Jeżeli osoba korzystała ze zwolnienia niezgodnie z jego przeznaczeniem, to wstrzymujemy wypłatę świadczenia. Jeżeli zasiłek został już wypłacony, to nakazujemy jego zwrot. Tylko w ubiegłym roku w naszym regionie na 1 043 takie kontrole 74 osobom wstrzymano lub cofnięto zasiłki chorobowe na kwotę 144,3 tys. zł - informuje Katarzyna Krupicka, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie podlaskim.

- Wśród osób, które musiały zwrócić zasiłek chorobowy, był właściciel firmy, który w trakcie zwolnienia lekarskiego nadal prowadził swoją działalność, a także pracownik, który w ramach dodatkowego zajęcia sprowadzał i sprzedawał samochody. Jego aktywność handlowa w mediach społecznościowych zwróciła uwagę potencjalnego kupca, kóry postanowił o tym poinformować ZUS. Zasiłek opiekuńczy za okres zwolnienia lekarskiego straciła również mama, która na czas choroby dziecka postanowiła przekazać je pod opiekę dziadków. W większości przypadków osoby na zwolnieniu lekarskim zostały przyłapane na pracy zarobkowej – dodaje rzeczniczka.

Drugim rodzajem kontroli jest kontrola prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, którą wykonują lekarze orzecznicy ZUS. Sprawdzają, czy pracownik jest nadal chory a zwolnienie zasadne. Jeśli okaże się, że kontrolowany jest już zdrowy, to dochodzi do skrócenia zwolnienia lekarskiego. W takiej sytuacji osoba badana zachowuje prawo do świadczenia chorobowego tylko do dnia badania. Kontrola ta może odbyć się także w oparciu o dokumentację medyczną, na podstawie której lekarz wystawił zwolnienie. To lekarz orzecznik decyduje o sposobie kontroli danego zwolnienia. W województwie podlaskim w 2022 roku na 8,6 tys. skontrolowanych zwolnień lekarskich przez lekarzy orzeczników ZUS 60 osób zostało uznanych za zdolne do pracy. Kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków wyniosła 34,9 tys. zł.

Kontrole to nie wszystko. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma również obowiązek ograniczyć wysokość świadczeń chorobowych do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego. Z tego powodu w naszym regionie w ubiegłym roku obniżono wypłaty na kwotę 1,027 mln zł, w kraju ponad 131,3 mln zł. Łącznie, kwota obniżonych i cofniętych świadczeń chorobowych w 2022 roku na terenie województwa podlaskim wyniosła ponad 1,2 mln zł. W skali kraju to 153,3 mln zł.

Nie tylko Zakład Ubezpieczeń Społecznych może przeprowadzać kontrole. Uprawnienia do sprawdzenia prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby mają także płatnicy składek zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych (tzn. pracodawcy, którzy zatrudniają powyżej 20 osób i są uprawnieni do wypłaty zasiłków chorobowych). Są sytuacje, kiedy do przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy z powodu choroby upoważnieni są także pracodawcy, którzy nie wypłacają zasiłków. Dotyczy to przeprowadzenia kontroli w okresie, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas choroby wypłacane ze środków pracodawcy.