2023 rok. Zmiany w prawie i podatkach. Czeka nas nie tylko podwyżka płacy minimalnej

Już w styczniu około 3 mln Polaków zarobi więcej. To osoby pracujące za tzw. najniższą krajową. Dobrą wiadomością jest dla nich także to, że – ze względu na wysoką inflację – podwyżka będzie aż dwa razy w jednym roku.

I tak:

- od 1 stycznia 2023 roku pensja minimalna wzrośnie do 3490 zł brutto (z 3100 zł brutto),

- od 1 lipca 2023 r. pensja minimalna wzrośnie do 3600 zł brutto.

Wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia wzrośnie również kwota netto, czyli ta, którą wpływa pracownikowi na konto. Od 1 stycznia 2023 r. płaca minimalna netto na umowie o pracę wyniesie 2709 zł, a od 1 lipca 2023 r. – 2784 zł.

Minimalna stawka godzinowa obowiązuje zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia. Za sprawą rządowego rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 roku jej wartość również wzrośnie dwa razy i wyniesie:

• 22,80 zł brutto – od 1 stycznia 2023 roku,
• 23,50 zł brutto – od 1 lipca 2023 roku.

Praca zdalna

Co prawda te przepisy są jeszcze procedowane, ale ich wejście w życie jest przesądzone. Dotyczą pracy zdalnej.

Według nowych zasad praca zdalna będzie rozumiana jako praca wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą. Do świadczenia pracy zdalnej pracownik będzie musiał wyrazić zgodę przy zawieraniu umowy o pracę lub w trakcie zatrudnienia. Polecenie pracodawcy możliwe będzie tylko w 2 wypadkach:

• w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub
• gdy jest to niezbędne ze względu na obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, o ile z przyczyn niezależnych od pracodawcy zapewnienie tych warunków w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe.

Dodatkowo pracodawca będzie musiał dostarczyć pracownikowi niezbędnych materiałów i narzędzi pracy, zapewnić pomoc techniczną i szkolenia. Pracodawca będzie musiał też pokryć koszty energii elektrycznej oraz usług telekomunikacyjnych niezbędnych  do wykonywania pracy zdalnej.

Tylko trzeźwi

Trzeba przygotować się także na przepisy dotyczące prewencyjnej kontroli trzeźwości. Niedawno jeszcze pracodawcy sprawdzali trzeźwość swoich podwładnych, ale okazało się, że polskie prawo pod tym względem kuleje. Niekoniecznie takie działania były zgodne z przepisami.

Teraz pracodawca ma mieć możliwość przeprowadzenia kontroli tylko wtedy, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia.

Więcej z dzieckiem

Kolejna zmiana też jest przesądzona, ale nie wejdzie w życie od razu. Chodzi o zmiany w Kodeksie pracy, które mają dotyczyć pracujących rodziców. To wynik potrzeby wdrożenia dyrektywy unijnej, która miała zacząć obowiązywać już w sierpniu 2022 r.

Urlop rodzicielski, który wydłuży się z 32 do 41 tygodni po urodzeniu jednego dziecka, ma dać każdemu z rodziców gwarancję niezbywalnych 9 tygodni dla siebie i dziecka.

Nie będzie możliwości przeniesienia tej części urlopu na drugiego rodzica. Jeśli więc dodatkowych 9 tygodni nie wykorzysta ojciec, nie skorzysta z nich również matka, zatem opiekę dla dziecka w związku z powrotem do pracy trzeba będzie zorganizować o ponad 2 miesiące wcześniej.

Skrócony z 24 do 12 miesięcy po urodzeniu dziecka będzie czas na skorzystanie z 2-tygodniowego urlopu ojcowskiego, co może przesunąć okres pobytu ojca w domu w stronę momentu powrotu matki do pracy.

Uśredniona wysokość zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego wzrośnie – choć nieznacznie – z 67,5 do 70 proc.

Rodzice dzieci do 8 roku życia dostaną prawo wykonywania tzw. elastycznej pracy. Będzie to jednak wymagało od pracownika złożenia wniosku z uzasadnieniem z co najmniej 21-dniowym wyprzedzeniem oraz zgody pracodawcy, na której wyrażenie będzie miał 7 dni.

Bezrobotni

Rząd zamierza także (praca nad przepisami jeszcze trwa) uregulować „rynek bezrobotnych”. Chce, aby do pośredniaków trafiały osoby, które realnie poszukują pracy. Nowe przepisy mają dotyczyć ok. 2,8 mln Polaków. To osoby bezrobotne zarejestrowane oraz bezrobotne i niezarejestrowane.

Nowe przepisy obejmą ubezpieczeniem zdrowotnym wszystkich bezrobotnych, bez względu na to, czy są zarejestrowani w urzędzie. To jednak oferta dla osób, które nie będą miały zarobków przekraczających połowy minimalnego wynagrodzenia czy prawa do ubezpieczenia zdrowotnego z innego źródła, jak np. zgłoszenie przez innego członka rodziny.

Drożej

Musimy się też liczyć – już od stycznia – ze wzrostem stawek VAT na niektóre towary i usługi. To przełoży się na wzrost cen, a wynika to z faktu, że nie będzie już niskiego VAT-u na ciepło systemowe, prąd, paliwo i nawozy. We wszystkich przypadkach powróci stawka 23 proc. Utrzyma się jedynie zerowy VAT na żywność, który został zachowany do 30 czerwca 2023 r.

Podrożeje alkohol i papierosy. Odpowiednio o 10 i 5 proc, bo o tyle w górę pójdzie akcyza.

Podatki

Więcej możemy zapłacić także za podatki i opłaty lokalne. Ministerstwo Finansów podniosło ich maksymalne stawki o 11,8 proc. Przykładowo, może to oznaczać wzrost opłaty za posiadanie psa o ponad 15 zł. Konkretne decyzje należą do władz lokalnych.

Co do podatków, to rząd zaserwował nam na początku tego roku przejażdżkę kolejką górską. Wprowadził zmiany (Polski Ład), z których szybko musiał się wycofać i stworzyć nowe przepisy. Efekt tego zobaczymy już wkrótce na nowym formularzu PIT-2, który ma umożliwić obniżenie zaliczki na podatek pobierany co miesiąc przez pracodawcę.

W 2023 r. podarujemy organizacjom pożytku publicznego już 1,5 proc. swojego podatku PIT. Do tej pory mogliśmy przekazać 1 proc.

Kolejne pieniądze

To już pewne, że w 2023 r. zostaną wypłacone 13 i 14 emerytury. Utrzymanie tego systemu zapowiedział premier, a głośno jest także – jednak nieoficjalnie – o wypłacie 15 emerytury. To jednak – z braku pieniędzy – stoi pod wielkim stoi pod znakiem zapytania. 

Dzięki waloryzacji w 2023 r. więcej osób będzie mogło skorzystać z tzw. 500 plus dla seniora. To potoczna nazwa dożywotniego świadczenia dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, przeważnie osób starszych. W marcu próg dochodowy dla otrzymania tego dodatku wzrośnie z 1895,13 zł do 2157,80 zł.

Wzrośnie też  świadczenie pielęgnacyjne, które pobierają osoby rezygnujące z zatrudnienia dla opieki nad poważnie niepełnosprawnym członkiem rodziny. W 2023 r. wzrośnie on z 2119 zł do 2458 zł.

I jeszcze jedno. Kierowcom grozi konfiskata samochodu za jazdę pod wpływem alkoholu i spowodowania wypadku. Pijani kierowcy stracą pojazd w trzech przypadkach:

• mając co najmniej 1,5 promila w momencie zatrzymania,
• mając co najmniej 0,5 promila,
• przy spowodowaniu wypadku lub w sytuacji recydywy w okresie 2 lat.

Te przepisy wejdą jednak w życie pod koniec 2023 roku.