Czym jest alkoholizm?
Alkoholizm to zaburzenie polegające na utracie kontroli nad ilością spożywanego alkoholu, zwane także chorobą alkoholową, uzależnieniem od alkoholu lub toksykomanią alkoholową. Taką definicję podaje Wikipedia, choć znane są jeszcze inne próby określenia tego niebezpiecznego zjawiska.
Sześć ważnych sygnałów
Według systemu klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania (ICD-10) przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) zespół uzależnienia od alkoholu stwierdza się jeżeli u pacjenta w czasie ostatniego roku wystąpiły trzy lub więcej z następujących cech lub objawów:
1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia alkoholu (tzw. „głód alkoholowy”) - człowiek jest ogarnięty obsesyjnym myśleniem o alkoholu ("Bez alkoholu nie wytrzymam", "Muszę się napić, inaczej sobie nie poradzę"), w uczuciach dominuje złość, rozdrażnienie, niepokój, występuje charakterystyczne ssanie w żołądku.
2. Trudności kontrolowania zachowań związanych z piciem alkoholu (rozpoczynania, kończenia lub ilości wypijanego alkoholu). Nie dotrzymuje się przyjętych postanowień o powstrzymaniu sie czy ograniczaniu picia, o abstynencji w specyficznych porach czy okresach (np. podczas Wielkiego Postu), zawodzą próby trzymania się założonego limitu wypijanego alkoholu i czasu zakończenia picia (np. "Na weselu będę pić tylko pięć pierwszych kolejek" lub "Tylko do północy").
3. Występowanie zespołu abstynencyjnego po odstawieniu lub zmniejszeniu dawki alkoholu (fizjologiczne i psychiczne objawy odstawienia alkoholu jak np. drżenie rąk i całego ciała, wzrost ciśnienia, wzmożona potliwość, wymioty, osłabienie, zaburzenia snu, brak apetytu, niepokój, lęk) albo używanie alkoholu w celu zmniejszenia nasilenia lub uniknięcia tych objawów,
4. Potrzeba spożywania coraz większych ilości alkoholu w celu uzyskania skutków poprzednio powodowanych przez mniejsze porcje. Jest to tzw. objaw tolerancji. W ciągu wielu lat intensywnego picia organizm tak przyzwyczaja się do alkoholu, że osoba uzależniona jest w stanie wypić tak dużą jego ilość, jaka u kogoś nieprzyzwyczajonego mogłaby spowodować utratę przytomności lub śmierć.
5. Narastające zaniedbywanie innych źródeł przyjemności lub zainteresowań z powodu picia alkoholu, zwiększona ilość czasu poświęconego na zdobywanie lub picie alkoholu albo na odwracanie następstw jego działania. Dawne cele życiowe, zainteresowania, pasje przestają być ważne i to alkohol staje się centralną sprawą w życiu osoby nadużywającej, która do koncentracji na nim przystosowuje całą swoją aktywność, kosztem spraw rodzinnych, zawodowych, zdrowotnych.
6. Kontynuowanie picia mimo wyraźnych dowodów szkodliwych następstw zdrowotnych (np. uszkodzenie wątroby), materialnych (utrata pracy, spowodowanie wypadku po pijanemu) czy społecznych (np. rozpad rodziny, utrata przyjaciół).
Uzależnienie od alkoholu zwykle niszczy podstawowe aspekty życia człowieka. Destrukcja alkoholowa obejmuje jego organizm, psychikę oraz jego najbliższe środowisko rodzinne.
Dlaczego człowiek się uzależnia?
Zarówno Jerzy Mellibruda (psycholog ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie specjalizujący się w terapii uzależnień) w artykule „Psycho-bio-społeczna koncepcja uzależnienia od alkoholu”, jak i Anna Kościan z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w publikacji „Przyczyny i przejawy uzależnienia od alkoholu”, podają, że do uzależnienia prowadzi wiele dróg. Powstawaniu choroby alkoholowej sprzyja współwystępowanie różnych czynników biologicznych, psychologicznych i środowiskowych.
Czynniki biologiczne czyli konstytucja biologiczna danej osoby to: - stosunkowo wysoki poziom tolerancji, czyli możliwość spożywania dużych ilości alkoholu bez odczuwania przykrych konsekwencji, tzw. "mocna głowa",
- brak przykrych odczuć przy spożywaniu dużych ilości alkoholu, - podatność na przyjemne efekty związane z piciem (np. poprawa humoru, przypływ odwagi).
Główny czynnik psychologiczny sprzyjający powstaniu uzależnienia to próba regulowania swojego życia emocjonalnego i poprawienia stanu psychicznego poprzez zażywanie substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu, który ingeruje w pracę mózgu i modyfikuje samopoczucie psychiczne.
Według Jerzego Mellibrudy, sięganiu po alkohol sprzyjają takie cechy osobowości jak:
- neurotyczność i depresyjność oraz wysokie natężenie lęku przed problemami, jakie niesie życie,
- niedojrzałość emocjonalna, impulsywność, wrogość wobec otoczenia,
- zwiększona wrażliwość na bodźce, tendencja do intensyfikacji wrażeń, tzw, potrzeba mocnych doznań,
- łatwość uzależniania się od innych, ulegania wpływom.
Czynniki społeczne:
- przyzwolenie na picie alkoholu w środowisku, towarzystwie, pracy, domu, rodzinie sprzyja niekontrolowanemu upijaniu się i uzależnieniu,
- wzrastanie w rodzinie dysfunkcyjnej, która wykształca niskie poczucie własnej wartości i brak umiejętności radzenia sobie ze stresem i przykrymi emocjami,
- wzrastanie w rodzinie, w której jest osoba uzależniona - przejmowanie wzorców picia stosowanych przez osoby bliskie i znaczące.
Anna Kościan zwraca jeszcze uwagę na rolę "czynników duchowych" w powstawaniu uzależnienia. Do sięgania po butelkę może człowieka popychać brak poczucia celu i sensu życia oraz brak spełnionych potrzeb wewnętrznych. Alkohol minimalizuje ten niedosyt, dając tymczasowe poczucie wyższości i wszechmocy. Neutralizuje również lub minimalizuje występujący w życiu każdego człowieka lęk przed śmiercią.
Jak przebiega alkoholizm?
W początkowym okresie osoba pijąca spożywa alkohol coraz częściej i w coraz większych ilościach, tak, iż wykracza to poza utarte w danym społeczeństwie normy, ale może swoje picie kontrolować. To okres tzw. nadużywania lub, jak mówi definicja ICD-10, „picie szkodliwe”. W tym czasie daje się już jednak zauważyć wzrost tolerancji i początkowe negatywne skutki picia alkoholu jak np. niewywiązywanie się ze swoich obowiązków. W okresie późniejszym, podczas pełnoobjawowego uzależnienia dają się zaobserwować wielodniowe (kilka tygodni a nawet miesięcy) okresy ustawicznego picia. Dają się zaobserwować pierwsze szkody zdrowotne jak np. nadwyrężenie wątroby. Uzależnienie ma również swój koniec (tak, jak każda inna choroba). Są jedynie dwa wyjścia - śmierć albo zaprzestanie picia. Choroba, która nie jest leczona, zwykle prowadzi do śmierci, ponieważ powikłania psychiczne i somatyczne są coraz poważniejsze. Alkoholizm to choroba chroniczna - czyli nieuleczalna. Można jedynie powstrzymać jej rozwój.
Cykl artykułów współfinansowanych z Łomżyńskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Patologii Społecznej na 2014 rok
Grafika: Tomasz Pląskowski Tom-cojawidze.blogspot.com/2009/11/may-ksiaze-pijak.html
Komentarze