Prace na wystawie prezentują kobiecy wymiar doświadczenia historycznego, absolutnie dramatycznego i tragicznego, który jak mówi pomysłodawczyni i kierowniczka projektu jest wciąż niezależnie od siły dyskursu okołokobiecego przeoczony, ciągle jeszcze nieuwzględniony i niedostatecznie pamiętany.
- Jest to niecodzienny i nowoczesny projekt z pogranicza badań naukowych, sztuki, popularyzacji historii. Poprzez to przedsięwzięcie chcemy ułatwić, szczególnie młodemu pokoleniu, wyobrażenie i zrozumienie, czym było doświadczenie lagru dla kobiet – podkreśla dr hab. Barbara Czarnecka, autorka projektu. Dodaje, że pomysł, by zająć się tym właśnie tematem, rodził się etapami. - Najpierw było trudne doświadczenie życiowe, z którym, jak się okazywało, łatwiej było się zmierzyć pod paradoksalnie wzmacniającym wpływem obozowych lektur. Potem nastał czas refleksji nad kobiecym doświadczeniem obozów koncentracyjnych i jego zapisami, które odsłaniały się z jednej strony, jako ważne i ciekawe, z drugiej zaskakująco słabo znane i upowszechnione. Zaraz potem pojawiło się poczucie konieczności zmiany tego stanu – dodaje dr hab. Barbara Czarnecka.
Kobiece narracje lagrowe różnią się od męskich stąd zupełnie inna optyka interpretacji widoczna w pracach pochodzących z obozów jak również w tych powstałych już po ich opuszczeniu.Wszystkie prace niezależnie od narodowości czy pochodzenia autorki łączy właśnie kobiecość. Doświadczenie płci ma wymiar szczególny, ono bardzo silnie różnicowało osadzenie w obozie i pobyt w nim, egzystencję czy umieranie w obozie co łatwo sobie uzmysłowić myśląc o sprawach ściśle biologicznych np. o macierzyństwie, które w obozie decydowało o życiu lub śmieci. Bycie ojcem nie miało wpływu na odesłanie do komory gazowej, bycie matką z małym dzieckiem działało natychmiast w ten właśnie tragiczny sposób. Kobiety miały zupełnie inną strategię przetrwania były skuteczniejsze, bo zanim dotknęła ich trauma obozowa przez wieki występowały w roli matek, żon opiekunek, pomocni gospodyń czy aprowizatorek i te przygotowania okazały się najlepszym przygotowaniem w sytuacji trafienia do obozu. Kobiety lepiej przystosowały się do przetrwania obozu.
Pomysł projektu Aktywna kultura pamięci – Kobiece doświadczenie obozu koncentracyjnego”rodził się etapami.
- Bogata jest galeria przedstawień kobiecego ciała - wyniszczonego, chorego czy kalekiego. - Prace - z narażeniem życia - tworzyły artystki takie jak Jadwiga Simon Pietkiewicz czy Maja Berezowska - mówi mamager wystawy Urszula Winiarska.
Prace prezentowane na wystawie pokazują lagrowe doświadczenie kobiet; warunki życia, odwszenie, pracę, odpoczynek. Bogata jest galeria przedstawień kobiecego ciała – wyniszczonego, chorego, kalekiego, ale nie tylko. Druga część wystawy to prace współczesnych artystek (obrazy malarskie oraz instalacje artystyczne), które próbują przekazać obozowe doświadczenie kobiet przedestylowane przez filtr postpamięci i językiem sztuki współczesnej.
Organizatorzy to Uniwersytet w Białymstoku (UwB), Książnica Podlaska oraz zespół realizujący: Barbara Czarnecka oraz Urszula Winiarska. Projekt sfinansowało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Wydział Filologiczny UwB.
Ekspozycję można oglądać do 8 września 2022. Wstęp jest wolny.
Komentarze