Jakość życia osób starszych w Polsce w pierwszym roku pandemii COVID-19

Jak w dobie COVID-19 wygląda sytuacja osób starszych? 

Raport dotyczący jakości życia osób starszych w Polsce w pierwszym roku pandemii COVID-19 ukazał się w kwietniu 2021 roku, czyli ponad rok po wykryciu w Polsce pierwszego przypadku koronawirusa oraz wprowadzeniu pierwszego lockdownu. Badanie przeprowadził i opracował raport "Senior Hub". Instytut Polityki Senioralnej.

W ramach badania respondenci byli pytani o opinię na temat swojego samopoczucia, kondycji fizycznej i psychicznej, a także oceny polityk publicznych wpływających na życie osób starszych oraz działań instytucji państwa mających na celu przeciwdziałania epidemii COVID-19.

Uzyskane dane dały obraz tego, jak zmieniła się odczuwana jakość życia osób 60, 70 czy 80+ w Polsce przez rok trwania pandemii. Badanie pozwoliło również na sformułowanie kilku podstawowych rekomendacji niezbędnych dla zaprojektowania rozwiązań „przywracających” seniorów do życia społecznego po COVID-19, podnoszących jakość ich życia w różnych wymiarach oraz zabezpieczających tę grupę w sytuacji przyszłych zagrożeń.

– Obniżenie parametrów subiektywnie ocenianej jakości życia, spadek kondycji psychofizycznej, pogłębione osamotnienie to społeczne i indywidualne efekty pandemii widoczne w życiu seniorów, głównie u osób prowadzących jednoosobowe gospodarstwa domowe. Milionom polskich seniorów żyje się w pandemii źle, wsparcie instytucji publicznych jest bardzo słabe. Dodatkowo w samym 2020 r. odnotowano wśród osób 60+ kilkadziesiąt tysięcy „nadmiarowych” śmierci będących efektem niewydolności służby zdrowia obnażonych przez COVID-19. Nasze badanie wskazuje na konieczność zaplanowania nowej krajowej polityki wsparcia osób starszych, których społeczność została zdemolowana przez COVID-19 i złą polityką państwa – mówi Przemysław Wiśniewski, dyrektor "Senior Hub". Instytutu Polityki Senioralnej.

Wyniki badań przedstawiają się następująco:

Ponad połowa badanych (59,5%) deklaruje, że ich kondycja psychiczna jest gorsza niż przed pandemią, rozluźniły się relacje społeczne, wzrósł znacząco poziom realnej, często zupełnej izolacji społecznej.

Respondenci 60+ potwierdzają, że ich aktywność fizyczna spadła w trakcie pandemii (62,8%), znacząco pogorszyła się subiektywnie odczuwana kondycja fizyczna, która ma wpływ na oczekiwaną długość życia. Co ważne, wśród siedemdziesięciolatków aktywność fizyczną ograniczyło aż 73,9% ankietowanych.

Ponad połowa badanych odczuwa zmęczenie wynikające z obostrzeń związanych z pandemią (53,6%), a prawie połowie ankietowanych brakuje kontaktów z innymi ludźmi (46,0%). Najbardziej odczuwają to osoby w wieku 60 – 69 lat (aż 52%), najmniej grupa osiemdziesięciolatków (34,5%).

34,6% badanych czuje w trakcie pandemii pogłębione rozdrażnienie i niepokój. Jest to zjawisko niepokojące, ponieważ stres jest czynnikiem wyjątkowo negatywnie wpływającym na jakość życia osób starszych oraz zwiększa możliwość wystąpienia niepożądanych efektów zdrowotnych.

40,2% seniorów negatywnie ocenia działania władz w zakresie ochrony swojej grupy. Uważają, że działania państwa niewystarczająco chronią i wspierają seniorów w czasie pandemii. Tyle samo ankietowanych nie potrafi ocenić jakości tych działań, a prawie 20% respondentów ocenia je jako wystarczające.

Ponad 60% badanych deklaruje, że trudniej jest im skorzystać z usług leczniczych lub rehabilitacyjnych, a prawie 2/3 ma problem z dostaniem się do lekarza specjalisty lub internisty. Ma to odzwierciedlenie w ostatecznej liczbie zgonów w 2020 roku, która przewyższyła tę z 2019 roku w zależności od danych od 67 do 76 tysięcy (dane GUS 2021).

7 na 10 seniorów nie korzysta z internetu w ogóle. Uzyskane dane wskazują, że 71,2% respondentów 60+ nie korzysta z internetu, a 28,8% seniorów używa tego narzędzia, przy czym 7,6% jedynie incydentalnie. Zaledwie co piąta osoba 60+ (21,4% seniorów) korzysta z internetu i narzędzi jego obsługi systematycznie, zazwyczaj codziennie.

Osoby korzystające z sieci rzadziej od osób niekorzystających z internetu, określają swoją kondycję psychofizyczną jako gorszą niż przed pandemią.

60,2% seniorów chce się zaszczepić przeciw COVID-19. Wśród osób do 70 roku życia chce się zaszczepić przeciw COVID-19 niewiele mniej, bo 58,2% osób. Wśród osób po 70 roku życia odsetek ten jest wyższy i wynosi 61,4%, a w gronie osób 80+ wynosi 67,3%.