Majowe słońce płonie nad światem. Wielki Trzeci Maja!

Kiedy nadszedł 3 maja, zielenią pokryły się brzegi Wisły. Wiosenne podmuchy szły od rzeki. W sercach ludzkich było radośnie. 

O godzinie 11:00 w sali poselskiej Zamku Królewskiego rozpoczęły się obrady. Panowała uroczysta cisza. Marszałek Stanisław Małachowski wzruszonym głosem otworzył posiedzenie Sejmu, który miał zatwierdzić nowe prawa, nową konstytucję dla Polski. Po odczytaniu projektu Konstytucji król Stanisław August Poniatowski powiedział: 

,,Nikomu bardziej nade mnie nad tym projektem zastanawiać się należy, idzie mi bowiem o zachowanie najdroższego klejnotu, to jest ufności narodu. Nie dla siebie życzę Konstytucji, lecz dla dobra i ocalenia Polski”. 

Parę godzin później w warszawskiej katedrze nastąpiła uroczystość zaprzysiężenia uchwalonej Konstytucji. 

Dniu trzeci Maja, dniu nam święty,

Hołd ci należy nieść. Choć dziś narodu cel wytknięty.

Pamięci twojej cześć!

W sercach ci trzeba wznieść ołtarze za jasny wspomnień kwiat,

Który rokrocznie niesiesz w darze z minionych dawnych lat…

Święto przeszłości – świętem dla nas, bo nas nie spodli wróg.

Czcić je będziemy po wieczny czas.

Tak nam dopomóż Bóg!

Takk oto u schyłku XVIII wieku Polska zaczęła się budzić do nowego życia. Nad naprawą Rzeczypospolitej myśleli od dawna troskliwi o los ojczyzny obywatele. 

Elekcje, bezkrólewie, Liberum Veto, konfederacje, wolność szlachecka zmieniona w swobodę, tron bez władzy, skarb bez pieniędzy, obrona bez wojska. Oto szereg przyczyn, które prowadziły Polskę do nieuchronnego upadku. 

Pierwszy rozbiór Polski uderzył jak grom niespodziewany. Był tak ogłuszający, że przerażenie odebrało siły, obezwładniło wszystkich. Pod wpływem tego ciosu obudziło się sumienie narodowe. Jednak znaleźli się jeszcze ludzie, którzy chwalili stary porządek, i nie chcieli dostrzegać zbawienia w reformach polityczno-społecznych. 

Nie wszyscy jednak byli tak obojętni dla sprawy. Wielu szczerym sercem kochało ojczyznę, wytężało swe siły, pracowało dla jej chwały, a nawet przelewało krew. 

[...]

,,A my trwali i żyli łez chlebem,
Hostją wspomnień i ofiar kielichem,
I pod chmurnem modlili się niebem
I po haśle wołali się cichem.

[…]

O, ty orle, ty orle nasz biały,
Na dalekie leć niwy i pola,
Mów tym sercom, co we łzach omdlały,
Że się kończy wiekowa niedola!

Maria Konopnicka

Słowa te, i dziś ożywiają naszą pamięć, budzą serca. Jakże jeszcze większe wrażenie wywołują słowa ślubowania królewskiego. 

,,Ślubuję ci Panie, jakom król jest prawy, dopóki sił stanie nie zdradzić ustawy. I że w polskim kraju,
od końca po kraniec, braterstwo i miłość nigdy nie ustanie. 

Bogacz kto czy biedny, z panów czy
z kmieci - wszyscyśmy wszak jednej matki Polski dzieci”.

Uchwalenie i zaprzysiężenie Konstytucji było doniosłym aktem nie tylko historycznym. Konstytucja była dowodem patriotyzmu i demokratycznych przekonań narodu. Stwarzała podstawy do wzmocnienia władzy państwowej, a osłabiała rządy i znaczenie magnatów. Była pierwszą w Europie, a drugą na świecie nowożytną ustawą zasadniczą. Na trwałe do historii przeszły nazwiska twórców tej pierwszej w Europie Konstytucji. Byli to: Ignacy Potocki marszałek wielki litewski, Hugo Kołątaj, polityk, pisarz, ksiądz i Stanisław Małachowski.  

O , dniu radosny , który mażesz winy!
Polska przebacza – znów tuli swe syny!
Błyska już światło przed nami w oddali
I jasny płomień nadziei się pali.

Już rozkwitała nasza ziemia wiosną,
A echo niesie hen , w dal wieść radosną,
Że sen się spełnia , dawno nie śniony:
Do pracy staje Naród obudzony.

Nie damy Polsce zapaść do mogiły!
Niechaj ojcowie nasi usłyszą,
Że ich marzenia dziś się ziściły,
Bo nasze czyny zwycięstwem dyszą!

[..]

H. Kostomołot

Tak jak i wtedy, tak i dziś temu wydarzeniu towarzyszy wielki entuzjazm. 

Świeć się, święć się Trzeci maju 

Roznoś hasła pracy, zgody, 

Wszak nie siłą, ale prawem 

Żyją i słyną narody. 

Wanda Malicka

Alicja Jamiołkowska-Kępczyńska