Gdyby nie pandemia, "Jesień z Chopinem" rozpocząłby się 2 października. Opera i Filharmonia Podlaska rozumiejąc jesienne tęsknoty melomanów organizuje w październiku i w listopadzie „Jesień z Chopinem”, cykl recitali fortepianowych z udziałem wybitnych pianistów polskich różnych pokoleń, podczas których, tak jak podczas święta, jakim zawsze był Konkurs Chopinowski, będziemy rozkoszować się muzyką Fryderyka Chopina. Usłyszymy: Julię Łozowską, rocznik 2001, zdobywczynię Grand Prix, I miejsce oraz nagrody specjalnej dla indywidualności turnieju na XXII Ogólnopolskim Turnieju Pianistycznym im. H. Czerny-Stefańskiej (Żagań, 2017) oraz Jana Wachowskiego, rocznik 1998, m.in. laureata I nagrody w kategorii Pianistic Performance – wykonawców w wieku do 37 lat na XXI Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Pietro Argento w Barii we Włoszech w 2018 r., a także zasłużonych i utytułowanych mistrzów fortepianu: Marka Mizerę i Jerzego Maciejewskiego.
Jak dziś grać Chopina? Skąd niesłabnące zainteresowanie jego muzyką, wręcz szaleństwo na jej punkcie? Niech to znów będą jedne z najważniejszych pytań tej jesieni, tym razem zadawane w Białymstoku, w Operze i Filharmonii Podlaskiej.
Niedziela, 11 października 2020, godz. 15.00
Foyer OiFP, ul. Odeska 1
JULIA ŁOZOWSKA – fortepian
FRYDERYK CHOPIN (1810-1849)
Wraz z Polonezami op. 26 Chopin otwiera nowy rozdział w dziejach tego gatunku: porzuca konwencjonalne stylizacje i zmierza w kierunku "epicko-dramatycznego poematu", w którym domiowac będzie nastrój melancholii I dramatyzmu.
I tak, Polonez cis-moll, który powstał po upadku powstania listopadowego, ma w sobie wyraźny rys tragizmu. Rozpisany jest w klasycznym schemacie ABA (po fragmencie w cis kolejny następuje w Des-dur, łagodny i spokojny, następnie powtarzany jest wstępny fragment), cieszącym się uznaniem u romantyków.
Drugi polonez opusu, rozpoczynający się w es-moll, jest melancholijny, zabarwiony nastrojami ponurymi, wręcz mrocznymi.
Mazurki to najliczniejsza grupa utworów Chopina, skomponował ich 57. Obok polonezów są to najbardziej "polskie" z jego utworów. Pisał je przez całe życie, dlatego nazywane są czasem jego lirycznym "dziennikiem". Ich wielki interpretator, Artur Rubinstein, dokonując w latach 1938-39 pierwszego w historii nagrania kompletu Mazurków, demonstrował realizatorom w studiu kroki polskich tańców ludowych, ponieważ słusznie uważał, że bez elementarnej wiedzy o polskiej muzyce ludowej trudno zrozumieć mazurka Chopina.
Drugi cykl Etiud Chopin skomponował w latach 1835-1837 i zadedykował je hr. Marii d’Agoult, kochance Liszta, pisarce używającej pseudonimu Daniel Stern.
Sonata b-moll uważana jest za jedno z największych arcydzieł XX wieku. “Powstawała pod dachem George Sand i pod jej czułą i troskliwą opieką – opowiada Mieczysław Tomaszewski w radiowym cyklu audycji ‘Fryderyka Chopina Dzieła Wszystkie’. Ale, jak wiemy, nie uznał Chopin za stosowne, by ofiarować pani Sand „publicznie” – poprzez edytorską dedykację – jakiegokolwiek ze swych utworów. Sferę intymną zdecydowanie oddzielał od publicznej. Nie ulega natomiast wątpliwości, iż w muzykę Sonaty b–moll, urosłą wokół zainspirowanego uczuciami patriotycznymi Marsza żałobnego, wpisały się przeżycia osobiste. Słyszy się ją i czuje jako świadectwo sytuacji granicznej, w jakiej się Chopin znalazł w tym czasie i w tym miejscu. Sonata powstała w aurze świeżo objawionej namiętności zmrożonej zagrożeniem życia. W czasach Karłowicza mogłaby się nazywać Sonatą miłości i śmierci.”
JULIA ŁOZOWSKA
Julia Łozowska urodziła się w 2001 roku w Warszawie. Naukę gry na fortepianie rozpoczęła w wieku 6 lat metodą Suzuki u prof. Marzeny Jasińskiej i pod jej okiem uczyła się w Państwowej Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej nr 1 w Warszawie. Ukończyła z wyróżnieniem Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną II st. im. Zenona Brzewskiego w Warszawie w klasie fortepianu prof. Joanny Ławrynowicz-Just, a obecnie rozpoczyna studia na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie w tej samej klasie.
Jest wielokrotną stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Młoda Polska, osiągnięcia artystyczne), Prezesa Rady Ministrów, Centrum Edukacji Artystycznej, Krajowego Funduszu na Rzecz Dzieci, Fundacji im. J. Elsnera oraz The Concert Artists’ Promotion Trust. W 2019 roku otrzymała Główną Nagrodę Stypendium Artystycznego im. Franciszka Wybrańczyka Fundacji Sinfonia Varsovia.
Niedziela, 18 października 2020, godz. 15.00
Foyer OiFP, ul. Odeska 1
MAREK MIZERA – fortepian
Nokturny op. 55 Chopin zadedykował Jane Stirling, szkockiej pianistce, uczennicy i miłośniczce jego oraz Thomasa D.A. Tellefsena muzyki, natomiast Balladę As-dur – pani de Noailles, francuskiej poetce i pisarce pochodzenia rumuńskiego. Trzeba przyznać, że Chopin lubił obdarzać przyjaźnią i sympatią niezależne i utalentowane kobiety.
W mazurkach opus 41 pojawiają się echa znad Wisły. Mazurek e-moll przywołuje melodię popularnej w czasie Powstania Listopadowego piosenki „Tam na błoniu błyszczy kwiecie”. Dzisiaj tekst ten kojarzy się z inną melodią, a wyrazisty dla współczesnych Chopinowi kontekst pozostaje dla nas niejasny. Ozdobą zbioru jest Mazurek cis-moll ujęty w rozbudowaną, poetycką formę. Opus 41 zachwyca różnorodnością i zachęca do refleksji nad polskością w mazurkach Chopina.
Choć typowe scherzo, jak sama nazwa wskazuje (z wł. żart), powinno być dziełem o charakterze żartobliwym, to w przypadku Chopina usłyszymy w nich raczej melancholię i tęsknotę, jak choćby w drugiej części Scherzo h-moll, w którym pobrzmiera kolęda “Lulajże Jezuniu”. Choć w Scherzo b-moll op. 31 posępne barwy kontrastują z radosnymi wzlotami, to oba dzieła wymagają od wykonawców ogromnego wyczucia i subtelności.
Polonez As-dur op. 53, zwany Heroicznym, jest ważnym symbolem polskości oraz jednym z najbardziej znanych polonezów Chopina. Na George Sand, przez długi okres kochance i towarzyszce życia kompozytora, Polonez As-Dur Op. 53 wywarł głębokie wrażenie, o czym go informowała prowadząc z nim prywatną korespondencję. W jednym z listów napisała: “Inspiracja! Siła! Wigor! Nie ma wątpliwości, że taki duch musi być obecny we Francuskiej Rewolucji. Od tej pory ten polonez powinien być symbolem, symbolem heroizmu.” Mimo niechęci Chopina do nazywania swych dzieł, muzycy i w szczególności pianiści, połączyli słowo z muzyką, nazywając poloneza "Heroicznym".
MAREK MIZERA
Polski pianista, profesor sztuk muzycznych. W 1980 R. ukończył studia na Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w klasie prof. Kazimierza Gierżoda. Wykształcenie muzyczne uzupełnił następnie pod kierunkiem m.in. Kajetana Mochtaka, Jerzego Godziszewskiego i Józefa Stompla. Po przeprowadzeniu przewodów kwalifikacyjnych I i II stopnia, postanowieniem Prezydenta RP z 21 grudnia 2012 R. otrzymał tytuł profesora sztuk muzycznych. Zawodowo związany jest z Instytutem Edukacji Muzycznej na Wydziale Pedagogicznym i Artystycznym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Jako pedagog prowadził również klasę fortepianu w Instytucie Muzycznym w Korsholmie i w Konserwatorium Muzycznym w Jakobstad.
W okresie edukacji w szkole muzycznej zdobył m.in. nagrodę w pianistycznym konkursie im. Siergieja Prokofjewa w Katowicach. W trakcie studiów występował w roli solisty i kameralisty m.in. z Bernardem Ładyszem, Jadwigą Kotnowską i Ewą Iżykowską. Koncertował w wielu krajach europejskich, a także w Kanadzie, Arabii Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Chinach, Republice Południowej Afryki i na Kubie. Jest autorem archiwalnych nagrań dla Polskiego Radia.
Niedziela, 8 listopada 2020, godz.
Foyer OiFP, ul. Odeska 1
JERZY MACIEJEWSKI – fortepian
ANDRZEJ WRÓBEL – wiolonczela
O swoim Polonezie C-dur op. 3, zwanym „Brillante”, Chopin pisał: „Nic nie ma oprócz błyskotek dla dam”. Późniejsze opinie też nie były dla utworu łaskawe. Zarzucano mu banał, zewnętrzny blichtr tylko w niewielki sposób rekompensowany brawurowym zacięciem.
Polonez fis-moll op. 44 to jeden z siedmiu wielkich polonezów Chopina. W utwór ten kompozytor wplótł mazurek jako swego rodzaju trio, co stwarza pianiście wspaniałą okazję do zaprezentowania artystycznego kunsztu, zwłaszcza wtedy, gdy należy uwypuklić różnicę w rytmie poloneza i mazurka.
Sonata g-moll, arcydzieło ostatniej (postromantycznej) fazy twórczości Chopina, dojrzewała w atmosferze rozstania z George Sand. Chopinowski postromantyzm niesie zapowiedź stylu, który dojdzie w pełni do głosu w drugiej połowie wieku, w muzyce Brahmsa, Czajkowskiego, Dvoraka, Griega i Mahlera. U Chopina przejawił się jako styl nowy, odmienny od tego, który stanowił kwintesencję tego, co dotąd uchodziło za chopinowskie. Zadziwiał on odmiennością. W muzyce tej nastąpiło jak gdyby stężenie tendencji dotychczasowych oraz objawienie się właściwości dotychczas nieistniejących lub ukrytych z unoszącą się elegijną, nostalgiczną aurą, przezwyciężaną akcentami uniesienia i nadziei.
Sonata g-moll op. 65 na fortepian i wiolonczelę, to dzieło późne i w jakimś sensie samotne, pełne ukrytych kodów i znaczeń, a jednak mimo wielu elementów dyskusyjnych – wybitne. Niesie w sobie zestrojenie obu Chopinowskich światów: tego wywołanego wspomnieniem z przeszłości i tego wyobrażonego – wybiegnięciem w nieistniejącą jeszcze przyszłość.
JERZY MACIEJEWSKI
Jest absolwentem Akademii Muzycznej im. Fr. Chopina w Warszawie w klasie fortepianu prof. Marii Wiłkomirskiej. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku 5 lat, a działalność artystyczną jeszcze w czasie studiów w warszawskiej Akademii Muzycznej. W tym też okresie był wielokrotnym stypendystą Towarzystwa im. Fryderyka Chopina. Po skończeniu studiów w Akademii Muzycznej korzystał z uwag pianisty i pedagoga Kajetana Mochtaka. Działalność pianisty przebiega w trzech zasadniczych nurtach: artystycznym, pedagogicznym i popularyzatorskim.
Jest zapraszany jako juror do krajowych konkursów pianistycznych dla młodzieży, a także do wygłaszania wykładów i przeprowadzania tzw. „lekcji pokazowych” w szkołach muzycznych I i II st. (Konkurs im. W. Lutosławskiego w Zambrowie w listopadzie 2009r., 2011r.i 2013r. – przewodniczący Jury, częste wizyty pedagogiczno – artystyczne w szkołach w Płońsku, Suwałkach, Augustowie i Zambrowie). Artysta zajmuje się także działalnością popularyzatorską biorąc udział w różnego rodzaju koncertach dla dzieci i młodzieży organizowanych przez Filharmonię Narodową (m.in. Estrada Kameralna FN, koncerty Jadwigi Mackiewicz – „ Ciocia Jadzia”), Filharmonię Białostocką (koncerty z okazji Dnia Dziecka) oraz wiele innych Instytucji Muzycznych i Domów Kultury w Polsce. Wspólnie ze studentami swojej klasy fortepianu bierze udział w koncertach organizowanych dla tzw. Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Białymstoku i na terenie innych miast polskich.
ANDRZEJ WRÓBEL
Polski muzyk wiolonczelista, kameralista i pedagog. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Warszawie (1972). W latach 1966-86 był członkiem Zespołu Kameralistów Filharmonii Narodowej prowadzonego przez Karola Teutscha. W 1972 r. założył kwartet smyczkowy „Kwartet Polski” wraz ze skrzypkiem Janem Tawroszewiczem. Z Kwartetem zdobywał nagrody na konkursach w Colmar (I nagroda), w Belgradzie i w Monachium. Kwartet nagrywał dla radiofonii niemieckiej, szwajcarskiej, francuskiej i polskiej. W latach 1972-73 grał w orkiestrze Filharmonii Narodowej a w latach 1972 – 1985 był koncertmistrzem w orkiestrze Warszawskiej Opery Kameralnej. W 1972 wraz z innymi muzykami Opery kameralnej i Jerzym Maksymiukiem założył zespół, który od 1973 przyjął nazwę Polska Orkiestra Kameralna. W 1986 r. założył zespół kameralny Camerata Vistula, z którym związany jest do dziś. Prowadzi działalność koncertową w kraju i za granicą, w Europie i USA. Nagrał szereg płyt z Kwartetem Polskim oraz z Cameratą Vistulą.
Niedziela, 22 listopada 2020, godz. 15.00
Foyer OiFP, ul. Odeska 1
JAN WACHOWSKI – fortepian
SERGIUSZ PROKOFIEW (1891-1953) – III Sonata a-moll op. 28
W 1843 r. Chopin skomponował trzy nowe mazurki i złożył w opus 56. W każdym z nich można się zasłuchać i każdy może zachwycić. Niosą w sobie nostalgię, a zarazem zuchwałość i dziwność.
Walc F-dur jako typowy Grande Valse Brillant porywa z kolei brawurą i błyskotliwością. Zwarty, lapidarny, wyrażony symetryczną formą i operujący ostrymi środkami ostrymi, wprost porywa do tańca, jednego z tych, które tańczy się do utraty tchu.
Dwa ostatnie utwory to znów dedykacje. Nokturn c-moll op. 48 – Laurze Duperré, natomiast Ballada f-moll op. 52, czwarta i ostatnia z czterech ballad na fortepian solo – żonie barona Rotschilda, Charlotcie (à Madame Nathaniel de Rothschild – "pani Natanielowej de Rothschild").
Miejsce Chopina w historii muzyki jest arcyważne. Polską muzykęę z prowincjonalnej izolacji wniósł na światowe salony i nadał jej bieg aż do początku XX wieku. W Europie przypieczętował przełom romantyczny, rozwinął styl brillant i impulsy obecne w twórczości Schuberta i Webera, i poszedł dalej. Uważa się go za prekursora kolejnych kierunków w muzyce — neoromantyzmu Wagnera i Rachmaninowa, impresjonizmu Debussy’ego i Ravela, ekspresjonizmu Prokofiewa.
JAN WACHOWSKI
Urodził się 23 grudnia 1998 r. W 2017 r. ukończył z wyróżnieniem Państwową Szkołę Muzyczną II st. im. J. Elsnera w Warszawie w klasie fortepianu Marii Palmowskiej-Guz. Obecnie jest studentem III roku na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie fortepianu prof. Elżbiety Karaś-Krasztel oraz równolegle w klasie kompozycji prof. Pawła Łukaszewskiego.
Na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim Cum Laude Music Awards w Madrycie w 2017 r. Jan Wachowski za swój Kwintet Fortepianowy otrzymał I nagrodę oraz tytuł Best Classical Contemporary Work for Piano Quintet. Utwór ten ukazał się na płycie "In Crescendo", był wielokrotnie wykonywany w sezonie muzycznym 2018/19 w salach koncertowych Europy m.in. w Filharmonii Madryckiej.
Komentarze