Podaj mi swoje nazwisko, a powiem Ci czyś z Łomży (cz. 9)

Kulesze (pierwsza wzmianka o tej miejscowości pochodzi z roku 1431). Znane są Kulesze-Litewka, Kulesze-Podawce, Kulesze-Podlipne jako wsie szlacheckie i szlach.-włośc., w gminie Kulesze Kościelne, pow. Wys. Maz. Kulesze  opisuje się jako nazwę rodową pochodzącą od nazwy osobowej Kulesza (SSNO III 191); Kulesz : kulesz ‘mamałyga’ ap. kulesz ‘mamałyga’ (za: SEM cz. 1, s. 135).

W źródłach czytamy:

„Przy samej Erekcyi w r. 1493 widzimy naprzód Rokitnicę t. j. tę wieś, od owychczas kościelną, której część dworska, od dziedziców Kursztaków alias Kuleszów, zwała się Kuleszami lub Kursztakami: a od kościoła obok niej erygowanego, zwana też potem Kuleszami Kościelnemi. Było to dziedzictwo wielu, którzy czy to już wtenczas siedzieli, czyli też potem się rozsiedli po innych przyległych wioskach Kuleszach: jak Litwie, później i Litewce, Podlipnem, Podawcach, Wyknach i Niziołkach. Prócz Rokitnicy, i nawiasem Litwy, żadnej innej z tych wiosek w Erekcyi, ani namienionej nie masz, a przecie mieszkańcy ich, przynajmniej w sto lat po Erekcyi (w 1598 r.) występują jako już dawni, pierwotni kolatorowie. Dowód to najoczywistszy, że te wszystkie wsie Kulesze (okrom Czarnowa) z jednego krza Kuleszów Kursztaków dziedziców na Rokitnicy powstały” (Por. Jamiołkowski S., Kroniczka kuleskiego plebana, Łomża 2018, s. 157).

I dalej:

„Ruska to była rodzina, jako się już mówiło (ob. wyżej p. 26 i 166) W Erekcyi pierwotnej panowie Kurstaki pierwsi dziedzice „primi Haeredes” zgoła się ani sami, ani też tej miejscowości, Kuleszami nie nazywają, choć Rokitnica pięć razy wymieniona, ale już w r. 1421 i 1447 (ob. wyżej p. 25) de Kulesze się z tej Rokitnicy pisali. Po łacinie pisano ich Kulesza: Kulescha, a przymiotnik pisano najczęściej i najwłaściwiej Kuleszensis lub Kulesensis; czasami, i to w różnych epokach i miejscach Kuleszoviensis (ob. Sum. I f. 17, i 65 Kuleszeviensis) po polsku też różnie. Kuleski najpospoliciej, teraz z ruska Kuleszski, a nieświadomi miejsca sądownicy pisali: Kuleszowski lub Kuleszeński” (Por. Jamiołkowski S., Kroniczka kuleskiego plebana, Łomża 2018, s. 158). 

Na podstawie takich informacji możemy wywieść dzieje własnego rodu, swojej rodziny, ponieważ zawierają one dane, które dowodzą dziedzictwa kulturowego, jakiego jesteśmy spadkobiercami. Na przykład ród Kuleszów w opracowaniach językoznawczych jest wskazywany jako związany z obszarem powiatu wysokomazowieckiego. Pod koniec ostatniego dziesięciolecia XX wieku najwięcej nosicieli tego nazwiska notowano na terenie dawnego województwa łomżyńskiego – 1720 osób i  białostockiego – 1201 (za: SNWPU, t. V, s. 404).

Informacje o innych nazwiskach „łomżyńskich” będą prezentowane w kolejnych częściach publikowanego cyklu artykułów. Można je także znaleźć na specjalnej stronie internetowej: www.name.lomza.pl 

Zachęcamy do jej odwiedzania i poszukiwania treści, które pozwalają odkryć dawne dzieje rodzin łomżyńskich i jej znanych przedstawicieli. 

KACZOROWSKI: Marcin Kaczorowski na służbie będący 1821, KAZŁ 88; nazwisko utworzone od n. msc. np. Krpłd: Kaczurow (za: SEM cz. 3, s. 70); też od n. os. Kaczor lub n. msc. Kaczory w pow. chodzies., odolan., siedlec.; Kaczorowo w pow. płońskim (za: NMK s. 173) formantem -(ow)ski [5].

KACZYŃSKI: Jakub Kaczinski 1622, LBŁ 1632; nazwisko utworzone od wsi szlacheckiej Kaczyny Rzekuń, pow. ostroł. (za: NMK s. 173), też od n. msc. Kaczyn łomż., gm. Czyżew-Osada (za: NP1, s. 364); też n. msc. Kaczynek gm. Szumowo (por. NWHS, s. 121) formantem -ski [39].

Forma żeńska: Rozalia Kaczyńska 1829, KAUŁ 151.

KAKO(W)SKI: Albert Kakowski 1629, LBŁ 453; nazwisko utworzone n. msc. Kaki ostroł. gm. Krzynowłoga Mała (za: NP1, s. 367) [5].

Forma żeńska: Krystyna Kakoska 1810, KAŚŁ 60.

KALINO(W)SKI: Jakub Kalinowsky 1613, MBŁ 1264; nazwisko utworzone od n. msc. np. Wlkp.: Kalinowiec, włoc., gm. Bąkowo; Śl.: Kalinów, opol., gm. Strzelce Opolskie (za: SEM cz. 3, s. 70); też od n. os. Kalina lub n. msc. Kalina w pow. miechow., gnieź. (za: NMK s. 173); Maz. łomż. n. msc. Kalinowo gm. Kulesze Kościelne, gm. Wysokie Mazowieckie (por. NWHS, s. 122) formantem -(ow)ski [128]. 

Forma żeńska: Anna Weronika Kalinowska 1741, LBŁ 14.

KALISIEWSKI//KALISZEWSKI: Ludwik Kalisiewski 1726, LBŁ 498; Jan Kaliszewski galanternik 1865, KAZŁ 302; prawdopodobnie nazwisko utworzone od n. msc. Kaliski gm. Klukowo, pow. Wysokie Mazowieckie (por. NWHS, s. 123) [12].

Forma żeńska: Małgorzata Kaliszewska 1795, KACŁ 1669.

KALISZ: Franciszka Kalisz 1724, LBŁ 341; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp.: Kalisz, kal., miasto (za: SEM cz. 3, s. 70); może też od wyrazu kał ‘błoto, muł’; kalić ‘walać błotem’ (za: SEM cz. 3, s. 99) [21].

KAMIŃSKI: Mateusz Kamiński 1601, LBŁ 339; nazwisko utworzone od por. Kamieński [232].

Forma żeńska: Dorota Kaminska 1622, LBŁ 1678.

KAMIONOWSKI: Aleksander Napoleon Kamionowski 1814, KAZŁ 6; nazwisko utworzone od n. msc. Kamionowo ostroł., gm. Troszyn (za: NP1, s. 372) [10]. 

Forma żeńska: Julianna Kamionowska 1870, KAŚŁ 32.

KAMPISTHI (KĘPISTHI): Hieronimus Kampisthi de Lomza 1555, RTA s. 71; nazwisko utworzone od wyrazu kępa ‘grupa drzew, wysepka’, też od wyrazu kępisty ‘krępy’ (za: NP1, s. 392) [11].

KANIA: Judka Jankielowicz Kania stolarz 1827, APŁ z. 169; nazwisko utworzone od wyrazu kania ‘ptak drapieżny’ (za: SEM cz. 1, s. 100); też od wyrazu kania ‘1. skrzydło, rondo u kapelusza; 2. istota bajeczna zabierająca rodzicom dzieci; 3. bot. ‘Cuscuta’; 4. czop, zamek ciesielski’ (za: NMK s. 175); może też nazwisko utworzone od niem. n. os. Kan < Gan Gott (za: NMK s. 175) [18].

KAPUSTA: Stanisław Kapusta 1599, LBŁ 133; nazwisko utworzone od wyrazu kapusta – wędrowna pożyczka, dokładne źródło nieznane (za: SEM cz. 1, s. 101) [4].

KARCZEWSKI: Jan Karczewski 1766, KAUŁ 713; nazwisko utworzone od n. msc. np. Wlkp.: Karczewo, pozn., gm. Kamieniec (za: SEM cz. 3, s. 72), też łomż. gm. Rajgród; formantem -ski [8].

Forma żeńska: Marianna Karczewska 1768, KAUŁ 892.

KARPI(E)ŃSKI: Baltazar Karpienski 1681, LBŁ 684; Grzegorz Karpiński 1743, LMŁ 2050; nazwisko utworzone od n. msc. Maz.: Karpin, ostroł., gm. Dąbrówka (za: SEM cz. 3, s. 72) formantem -ski [97].

Forma żeńska: Marianna Karpinska 1754, LBŁc 1074. 

KARWO(W)SKI: Stanisław Karwowsky 1616, LBŁ 574; Fabian Karwoski 1819, KAZŁ69; nazwisko utworzone od n. msc. Maz.: Karwowo, płoc., gm. Bodzanów (za: SEM cz. 3, s. 73); Maz. łomż. Karwowo gm. Radziłów, gm. Rajgród, gm. Stawiski, gm. Jedwabne (por. NWHS, s. 124-125) formantem -ski [151].

Forma żeńska: Jadwiga Karwowska 1615, LBŁ 345.

KASZUBA: Mateusz Kaszuba 1832, KAUŁ 87; nazwisko utworzone od Kaszub, Kaszubita ‘mężczyzna z Kaszub rodem’. N. Kaszuby niejasna: od n. ubioru szuba z formantem ka- lub od kaszuby ‘bagna, moczary, płytkie, porosłe trawą wody’ (za: SEM cz. 4, s. 7) [10].

(KASZUBIEŃSKI) Forma żeńska: Katarzyna Kaszubieńska 1830, KAUŁ 187; nazwisko utworzone od por. Kaszuba formantem -eński [5].

KAZIMIERSKI: Julian Konstanty Kazimierski 1831, KAUŁ 48; nazwisko utworzone od im. Kazi-mir <kaziti ‘psuć, niszczyć’ i mir, mier ‘pokój, bezpieczeństwo, przyjaźń’ (za: SEM cz. 1, s. 104, 167), też od n. msc. Kazimierz, Kazimierza formantem -ski [6].