Podaj mi swoje nazwisko, a powiem Ci czyś z Łomży (cz. 7)

Tak zwane nazwiska obce, które występują również pośród nazwisk łomżyńskich, są poświadczeniem historii naszego regionu, historycznej ziemi łomżyńskiej, północno-wschodniego Mazowsza. Wskazują one, że ich nosicielami byli m.in. Białorusini, Rosjanie, Żydzi łomżyńscy, którzy asymilowali się w późniejszym okresie, dlatego ich nazwisk nie kojarzymy współcześnie jako obcych. Pośród tej grupy można wymienić takie onimy jak: Jankiel Judkiewicz Gutman 1827, APŁ z. 169; nazwisko compositio utworzone od ap. niem. gut ‘dobry’ + -man ‘człowiek, mężczyzna’ (za: SEM cz. 5, s. 169); IWANOW: Paweł Iwanow syn Jana podoficer Łomżyńskiej Komendy Inwalidzkiej1861, AUPśT 11a; nazwisko utworzone od wsł. Iwan (cerk. Ioann), pol. Jan (za: SHNO t. I, s. 122); JACHIMEK: Jachimek de Lomza 1568, RTA s. 509; nazwisko utworzone od im. hebr. Joachym w znaczeniu ‘Bóg wzmocni, podniesie’ (za: SEM cz. 2, s. 64); KAC: Icek Kac 1896, KS 352; nazwisko utworzone od ap. śrwniem. katze ‘kot, trzos, maszyna oblężnicza’ (za: SEM cz. 5, s. 122); też ap. kabat ‘więzienie, narzędzie na więźnia’ (za: NMK s. 172); Łukasz Kolich 1681, LBŁc 540; nazwisko utworzone od im. Nicolaus, niem. n. os. Kohl, też od ap. gw. koleśnik ‘wóz, fura’ (za: NP1, s. 424-425) formantem -ich; KOROLEC: Aniela Korolec1887, KOPŁ 86; nazwisko utworzone od im. Karol pochodz. germ. od ap. karl ‘mąż, małżonek’ (za: NP1, s. 441) formantem -ec [2]; 

Ważne są także imiona, wraz z którymi nazwiska identyfikują ludzi. One były pierwsze w systemie nazewniczym osób i do dziś są bardzo istotne w kulturze różnych narodów. Jeśli czytamy zapisy słownikowe notujące wielu nosicieli danego nazwiska, to widzimy, że niekiedy są one zapisane z imionami „polskimi” i obcymi, np.

KOKOSZKA: Katarzyna Kokoszka 1782, KACŁ 143; Jakub Boruchowicz Kokoszka piekarz 1841, APŁ z. 169, syg. 23; Roza Chana z Berkow, żona Jakuba Boruchowicza Kokoszki, 1841, APŁ z. 169, syg. 23; Lewin, syn Jakuba Boruchowicza Kokoszki, 1841, APŁ z. 169, syg. 23; Herszk Jakubowicz Kokoszka handlarz wiktuałów 1841// handlarz Mąki 1849, APŁ z. 169, syg. 23,36; Brayna z Herszków, żona Herszka Jakubowicza Kokoszki, APŁ z. 169, syg. 23 // Brajna Herszkowna, 1849, APŁ z. 169, syg. 36; Marya, córka  Herszka Jakubowicza Kokoszki, APŁ z. 169, syg. 23; Boruch Jakubowicz Kokoszka dzierżawca austeryi 1842, APŁ z. 169, syg. 24; Etka Moszkowa, żona Borucha Jakubowicza Kokoszki, 1842, APŁ z. 169, syg. 24; Szloma, syn Borucha Jakubowicza Kokoszki, 1842, APŁ z. 169, syg. 24; Ayzyk, syn Borucha Jakubowicza Kokoszki, 1842, APŁ z. 169, syg. 24; Mortek Herszk Szlomowicz Kokoszka handlarz wiktuałow 1844, APŁ z. 169, syg. 27; Reyza Szmulowna Roża, żona Mortka Herszka Szlomowicza Kokoszki, 1844, APŁ z. 169, syg. 27; Szeyna Feyga, córka Mortka Herszka Szlomowicza Kokoszki, 1844, APŁ z. 169, syg. 27; Michel Jankielowicz Kokoszka, tu w Łomży przy Rodzicach zamieszkały 1845, APŁ z. 169, syg. 29// Michel Jankielowicz Kokoszka Kollektor Loteryi 1852, APŁ z. 169, syg. 41; Rocha Azyelowna Chantowert?, żona Michela Jankielowicza Kokoszki, 1845, APŁ z. 169, syg. 29;  Gołela, córka Michela Jankielowicza Kokoszki, 1845, APŁ z. 169, syg. 29; Mortek Szlomowicz Kokoszka…kawalerem – Szlomy i Meni z Mortków Jakubowiczów Kokoszków synem- urodzonym i zamieszkałym w Łomży przy Rodzicach z piekarstwa utrzymujących się… 1841, APŁ z. 169, syg. 23; Ryfka Szlamowicz Kokoszka, żona Judka Mejerowicza Goldberga, 1843, APŁ z. 169, syg. 25; Boruch Jakubowicz Kokoszka szynkarz trunków krajowych, syn Jakuba i Maryi Iserowej Herszkowiczow Kokoszkow, żona: Etka z Moszkow Boruchowa Kokoszka, dzieci: Moszk, Hinda, Ayzyk, Zelman, 1844, APŁ z. 169, syg. 27; Herszk Jakubowicz Kokoszka  handlarz zboża 1846, APŁ z. 169, syg. 31; nazwisko utworzone od ap. kokosz, kokoszka ‘młoda kura’ (za: SEM cz. 1, s. 114); też od Maz. łomż.: n. msc. Kokoszki gm. Wizna (por. NWHS, s. 127) formantem -ka [18].

Forma żeńska: Marianna Kokoszczanka 1754, LMŁc 1830.

Badając dzieje własnych przodków, warto zwracać uwagę na imiona. Więcej o ich znaczeniu w kolejnym tekście lub na łomżyńskiej stronie poświęconej nazwiskom: www.name.pl

Od 2017 roku w Łomżyńskim Towarzystwie Naukowym im. Wagów w Łomży (ul. Długa 13) trwają prace dokumentacyjne poświęcone gromadzeniu źródeł do badań nad dziedzictwem rodów i rodzin łomżyńskich. Służymy ich udostępnieniem (por. strona internetowa: www.name.lomza.pl) i pomocą w poszukiwaniu własnych korzeni. Z naszych materiałów i porad skorzystało już wiele osób.

Prosimy również wszystkich Łomżyniaków (mieszkańców historycznej ziemi łomżyńskiej) i łomżan (mieszkańców Łomży) do przekazywania nam kopii starych, zachowanych dokumentów, poświadczających dzieje rodów i losy jej znamienitych członków (np. świadectwa szkolne, dyplomy, książeczki wojskowe, listy) i zdjęć (przodków i miejsc z nimi związanych) oraz innych zachowanych informacji o rodzinie. Zachęcamy także do samodzielnego tworzenia archiwów rodzinnych.

Każdy materiał dokumentacyjny jest cenny i należy go chronić. 

GAWROŃSKI: Walentyn Gawroński 1781, KACŁc 20; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp: Gawrony, płoc., gm. Łęczyca; pozn., gm. Dolsk; Maz: Gawrony, wieś w dawnym powiecie bielskim w parafii Łęg Wielki, dziś zaginiona (za: SEM cz. 3, s. 47) lub od n. os. Gawron, też od n. msc. Gawrony w pow. nieszawskim, śremskim, płockim ( za: NMK s. 132) formantem -ski [24].

Forma żeńska: Anna Gawrońska 1766, KAUŁc 712.

GAWRYCH: Antoni Gawrych 1862, KAZŁ 257; nazwisko utworzone od por. Gabryk lub od gawrosz (NP1, s. 210) formantem -ych [22].

Forma żeńska: Maryanna Gawrychówna 1864, KAZŁ 188.

GAWRYCHOWSKI: Stanisław Gawrychowski żołnierz zwolniony ze służby 1872, KAŚŁ 32; nazwisko utworzone od n. msc. Gawrychy łomż. gm. Zbójna [6].

GAWRYŚ: Karol Gawryś żołnierz urlopowany, muzyk 1874, KAŚŁ 77; nazwisko utworzone od por. Gawrych formantem -yś [10]. 

GAZICKI: Józef Gazicki 1810, KAUŁ 316; nazwisko utworzone od n. os. Gazik (za: NMK s. 132); też od psł. gaziti ‘brnąć, brodzić’; ‘wywoływać wstręt, obrzydzenie’ (za: NP1, s. 223) formantem -ski [4].

Forma żeńska: Franciszka Gazicka 1866, KAZŁ 209.

GĄSIEWSKI: Józef Gąsiewski 1732, LBŁ 247; nazwisko utworzone od n. msc. Gosie, Mz. łomż., gm. Kołaki Kościelne (za: NP1, s. 258) formantem -wski [32].

Forma żeńska: Katarzyna Gąsiewska 1746, LMŁ 1267.

GĄSOWSKI: Nicolaus Skwarek Gąsowski a districtu Bielzensi 1555, RTA s. 62; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp: Gąsewo, Gążewo, dziś zaginione; Młp: Gąsówka, krośn., gm. Tarnawiec (za: SEM cz. 3, s. 47) formantem -ski [2].

GERWATOWSKI//GIERWATOWSKI: Jan Gierwatowski 1744, LBŁc 219; Jakub Gerwatowski 1747, LBŁc 445; nazwisko utworzone od n. msc. Gierwaty Maz. łomż., ostroł. gm. Gaworowo (za: NP1, s. 234) [14]. 

Forma żeńska: Agnieszka Gerwatowska 1755, LBŁ 1086.

GERWIN: Bronisława Gerwin 1887, KOPŁ 140; nazwisko utworzone od stwniem. n. os. Gerwin stwniem. gēr ‘oszczep’ i stwniem. wini ‘przyjaciel’ (za: SEM cz. 2, s. 45) [10]. 

W postaci kolejnych kilku nazwisk: Giers, Gierwat, Gietek pojawia się g’ (tzn. g miękkie charakterystyczne dla Mazowsza). Słyszymy je w Łomżyńskiem np. w wymowie wyrazów: [giembeI] gębę, [gienś] gęś, [wagie] wagę itd.

(GIERS) Forma żeńska: Giersowa 1732, LMŁc 564; nazwisko utworzne od wyrazu géras ‘cześć, przywilej, zaszczyt’ (za: NP1, s. 296) [3].

GIERWAT//GERWAT: Forma żeńska: Anna Gierwat 1697, LBŁ 132; Jadwiga Gierwatowa 1700, KAŚŁ 221; Zofia Gerwatowna 1733, LBŁ 61nazwisko utworzone od niem. n. os. Gerwald, Gerwat od stwniem. gēr ‘oszczep’ + wart ‘stróż, strażnik’ (za: NP1, s. 234) [11].

GIETEK: Paweł Gietek 1781, KACŁ 5; nazwisko utworzone od niem. n. os. Get, ta od im. na Gad- (za: NP1, s. 228) formantem -ek [44].

GLEBA: Ludwik Leopold Gleba 1832, KAUŁ 67; nazwisko utworzone od wsł. im. Gleb (za: NP1, s. 237) [3].

GLIŃSKI: Gdal Meierowicz Gliński wyrobnik 1832, APŁ z. 169; nazwisko utworzone od n. msc. np. Wlkp.: Glinno, wieś w dawnym pow. poznańskim w parafii Chojnica, dziś zaginiona; Młp.: Glinnik, dziś Glinik, część wsi Trzciana, tarn., gm. Żegocina; Glinnik, dziś Nowy Glinnik, krośn., gm. Tarnowiec (za: SEM cz. 3. s. 49) formantem -ski [21].

GŁĘBOCKI: Franciszek Głębocki 1703, LBŁ 732; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp: Głęboczek, pozn., gm. Murowana Goślina; Maz. łomż.: Głęboczec od przym. głęboki lub od wyrazu głębocz ‘miejsce położone w kotlinie’, dziś Głębocz Wielki, gm. Szumowo, pow. Zambrów (por. NWHS, s. 110); Krpłd. Głębokie, krośn., gm. Rymanów (za: SEM cz. 3, s. 49) formantem -cki lub n. os. Głębok, Głęboki, też n. msc. Głębokie m.in. w pow. inowrocł., średz. (za: NMK s. 137) formantem -cki [38].

Forma żeńska: Katarzyna Głębocka 1709, LBŁc 1283. 

GŁOWACKI: Egidiusz Głowacki 1686, KAŚŁ 16; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp.: Głowaczewice, wieś w dawnym woj. sieradz., parafii Główczyn, dziś zaginiona (za: SEM cz. 3, s. 49) formantem -cki lub od n. os. Głowacz ‘rodzaj miecza z wielką rękojeścią’, ‘gat. rośliny, tj. bławatka albo łopianu lub ryby’, też od n. msc. Głowacz, Głowaczewo w pow. wałeckim (za: NMK s. 137) formantem -ski [9].

GNATOWSKI: Piotr Gnatowski 1865, KAZŁ 231; nazwisko utworzone od n. msc. Maz. łomż.: Gnaty, dziś Gnatowo  n. rod. od n. os., to od wyrazu gnat ‘duża kość’ (por. NWHS, s. 110);  też Gnatowice, dziś Stare Gnatowice, warsz., gm. Kampinos (za: SEM cz. 3, s. 50); lub od n. os. Gnat (za: NMK s. 139) formantem -owski [9].

GNIAZDOWSKI: Alexander Gniazdowski 1867, KAZŁ 63; nazwisko utworzone od n. msc. Maz. łomż.: Gniazdowo, ostroł., gm. Stary Lubotyń (za: SEM cz. 3, s. 50), wsi szlacheckiej w pow. łomżyńskim (za: NMK s. 139); też od n. os. Gniazdo formantem -owski [23].

Forma żeńska: Maria Gniazdowska 1878, KOPŁ 96.

GOCŁOWSKI: Szymon Goczłowski 1635, LBŁ 1293; nazwisko utworzone od n. msc. Gocłowo płoc. Gm. Bulkowo; Gocły ostroł. gm. Czerwin (za: SEM cz. 3, s. 50) [7]. 

GODLEWSKI: Michał Godlewski 1783, KACŁ 255; nazwisko utworzone od n. msc. Maz. łomż.: Godlewo od im. Godel (Godzimir, Godzisław), gm. Grajewo, gm. Czyżew (por. NWHS, s. 111) formantem -ski [66].

Forma żeńska: Elżbieta Godlewska 1763, KAUŁ 417.

GOLAN: Małgorzata Golan 1605, LBŁ 790; nazwisko utworzone od goły ‘bez okrycia, nagi, niezarosły’ (za: SEM cz. 1, s. 78), też od golić ‘strzyc’ (por. NP1, s. 251) formantem -an [1].

GOŁASZE(W)SKI: Mikołaj Gołaszewski 1842, WMZŁ 160; nazwisko utworzone od n. msc. Gołasze ta od ps. *golъ ‘nagi’, Maz. łomż., gm. Wysokie Mazowieckie, gm. Kulesze Kościelne  (por. NWHS, s. 111) formantem -ski [47].

Forma żeńska: Maryanna Gołaszeska 1810, KAZŁ 281.

GOŁĘBIEWSKI: Walenty Gołębiewski 1748, LBŁ 479; nazwisko utworzone od n. msc. Młp.: Gołębiów, rad., gm. Radom; tarnob., gm. Lipnik; Pom.: Gołębiewo, Gołębiow, dziś Gołębiewo, gdań., gm. Trąbki Wielkie (za: SEM cz. 3, s. 52) formantem -ski [7].

Forma żeńska: Marianna Gołębiewska 1702, LBŁ 522.

GONTARSKI: Aleksander Gontarski 1878, KOPŁ 266; nazwisko utworzone od gont ‘deseczka do pokrywania dachu’ lub od n. msc. Gontarze Maz. łomż., pow. Kolno (za: NP1, s. 254) formantem -ski [15].

Forma żeńska: Antonina Gontarska 1865, KAZŁc 40.

GOS(S): Agnieszka Gos 1659, LBŁ 3289; może Gosz nazwisko utworzone od n. os. Gosz od imion z członami: Godzi-, Gości-, np. Gościmir, Dobrogost (za: SHNO t. I, s. 100); Klara Goss 1731, 1731, LBS 204 [2].

GOSIE(W)SKI//GOSZEWSKI: Franciszek Gosiewski 1609, MBŁ 412; nazwisko utworzone od por. Gąsiewski [16]. 

Forma żeńska: Marianna Gosiewska 1734, LBŁ 478; Justyna Gosieska 1809, KAŚŁ 47. 

GOSK: Franciszek Gosk 1689, LBŁ 1125; nazwisko utworzone od por. Gos formantem -k [51].

GÓRALCZYK: Izydor Góralczyk służący 1868, KAZŁ 133; nazwisko utworzone od góral (za: NP1, s. 255) formantem -(cz)yk [29].

GÓRNY: Bartłomiej Gorny 1643, LBŁ 2015; nazwisko utworzone od góra ‘wzniesienie terenu’ (za: SEM cz. 1, s. 80) [4].

GÓRSKI: Stanislaus Gorski reverendus altarista Łomzensis 1510, HKwyrazu poz. 139; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp.: Góra, kal., gm. Jaraczewo; pozn., gm. Śrem; gm. Sieraków; Góra, dziś Góra Świętej Małgorzaty, płoc., gm. Góra Świętej Małgorzaty; Górsko, leszcz., gm. Przemęt; Młp.: Góra, lub., gm. Wojciechów; Maz.: Góra, warsz., gm. Skrzeszew; Góry Maz. łomż. ostroł., gm. Goworowo (za: SEM cz. 3, s. 53) formantem -ski [74].

Forma żeńska: Marianna Gorska 1703, LBŁ 715.

GRABOWSKI: Paulus Grabowski capitaneus Łomzensis 1465, HKwyrazu poz. 109; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp.: Grabowo, bydg., gm. Kcynia; gm. Trzemeszno; Grabowo, dziś Grabów, koniń., gm. Grabów nad Prosną; kal.; Graboszewo, koniń., gm. Strzałkowo; Młp.: Grabowa, kat., gm. Łazy (za: SEM cz. 3, s. 56); też Maz. łomż.: Grabowo gm. Śniadowo; Grabowskie gm. Grabowo, pow. Kolno; Grabowo, gm. Zawady; Grabowo gm. Goworowo, pow. ostroł.;Grabowo gm. Kobylin Borzymy (por. NWHS, s. 113) formantem -ski [91].

Forma żeńska: Agnieszka Grabowska 1741, LBŁ 336.

GRABSKI: Laurenty Grabski 1732, LBŁ 285; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp.: Grabie, włoc., gm. Aleksandrów Kujawski; Grab, kal., gm. Czermin; Młp.: Grabie, tarn., gm. Łapanów; Grabie, krak., gm. Wieliczka (za: SEM cz. 3, s. 56) formantem -ski [6]. 

Forma żeńska: Zofia Grabska 1653, LBŁ 2847.

(GRADOWSKI) Forma żeńska: Regina Gradowska 1758, LMS 2182; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp: Gradowo, włoc., gm. Piotrków Kujawski (za: SEM cz. 3, s. 56) formantem -ski [4].

GRĄCKI//GRĄCZKI//GRĄDZKI//GRĄNZKI//GRONCKI: Stanisław Grąnzki 1616, LBŁ 496; Jakub Grączki 1637, LBŁ 1366; Jakub Grącki 1653, LBŁ 2849; Andrzej Grądzki 1691, KAŚŁ 94; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp.: Grądy, sier., gm. Sieradz; Maz.: Grądy, ciech., gm. Rybno; gm. Krasnocielec (za: SEM cz. 3, s. 57); Maz. łomż.: Grądy (Małe, Wielkie) gm. Jedwabne; Grądy gm. Grabowo, pow. Kolno (por. NWHS, s. 114) formantem -ki [33].

Forma żeńska: Zofia Grączka 1626, LBŁ 94.

GRELA: Marcin Grela 1626, LBŁc 165; nazwisko utworzone od śrwniem. grёllen ‘głośno krzyczeć, wrzeszczeć’, też od wyrazu gral, grёl ‘krzyk’ (za: SEM cz. 5, s. 78) [5].

Forma żeńska: Franciszka Grelówna 1871, KAŚŁ 23. 

GROCHOWSKI: Franciszek Grochowski 1632, LBŁ 942; nazwisko utworzone od n. msc. np. Wlkp.: Grochów, płoc., gm. Nowe Ostrowy; Krpłd.: Grochowce, przem., gm. Przemyśl (za: SEM cz. 3, s. 58); też Grochy-Łętownica  gm. Zambrów (por. NWHS, s. 114) formantem -ski [23].

Forma żeńska: Zofia Grochowska 1622, LBŁ 1692.

GRODZKI: Iwan Grodzki 1863, KS; nazwisko utworzone od n. msc. Wlkp: Grodziec, dziś Grójec, włoc., gm. Lubraniec; Maz.: Grodziec, dziś Grójec, ciech., gm. Czernice Borowe (za: SEM cz. 3, s. 58); też od n. msc. Gród (za: SHNO t. I, s. 102); Maz. łomż. Grodzkie (Nowe, Stare, -Szczepanowieta) gm. Kulesze Kościelne (NWHS, s. 114) formantem -ki [29].

Forma żeńska: Agnieszka Grodzka wyrobnica 1866, KAZŁ 316.

GROMACKI (GROMADZKI): Stanisław Gromaczki 1619, LBŁ 1088; nazwisko utworzone od n. msc. Młp.: Gromadzice, kiel., gm. Bodzechów; Maz.: Gromadzyn, ciech., gm. Sochocin; Gromadzyno, łomż., gm. Kolno (za: SEM cz. 3, s. 58); też od n. msc. Gromada (za: SHNO t. I, s. 102) formantem -ki [31].

Forma żeńska: Anna Gromaczka 1626, LBŁ 105.

GROSFELD//GRUSZF(W)ELD: Agnieszka Grosfeld córka pasterza 1842, WMZŁ 166; może nazwisko compositium od: śrwniem. größ ‘wielki, gruby’ + feld (może od śrwniem. felk ‘pełny’ lub germ. folc(h) ‘ludzie, zbrojny lud’) (por. SEM cz. 5, s. 49, 275). N. niejasna [16].

GRUDZIŃSKI: Abram Boruchowicz Grudziński 1827, APŁ z. 169; nazwisko utworzone od por. Grudzień formantem -iński; może też od n. msc. np. Grodnica, Grodno, Grudziny (za: SEM cz. 1, s. 85) formantem -ski [23].