Łomża i Ostrołęka chcą wykorzystać szansę

Łomża - Ostrołęka: zespół z potencjałem 

Centrum Unijnych Projektów Transportowych? A może Polski Instytut Sztuki Filmowej? Co bardziej pasowałoby do Łomży i Ostrołęki? W raporcie Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii duet tych miast jest jedną z potencjalnych lokalizacji jakiegoś urzędu rangi centralnej.

Omówienie, raportu MPiT, który nosi  tytuł  „Uwarunkowania delokalizacji centralnych urzędów w Polsce” i  przygotowany został  przez ekspertów, opublikował rządowy portal www.gov.pl.  Diagnoza sytuacji dokonana przez autorów wskazuje, że: 

•        W Polsce jest 107 urzędów centralnych,

•        Tylko 14 z nich jest zlokalizowanych poza Warszawą,

•        Co najmniej 31 urzędów centralnych potencjalnie mogłyby mieć swoją siedzibę poza Warszawą.

Głównymi beneficjentami programu deglomeracji mogą być 33 miasta, które ponad 20 lat temu utraciły status miast wojewódzkich . Miasta, do których przenoszone będą urzędów powinny spełniać kryteria:

•        efektywności (niższe koszty funkcjonowania, zapewnienie wykwalifikowanych kadr)

•        spójności (priorytet dla miejsc z największą liczbą wyzwań rozwojowych).

Ministerstwo dokonało analizy miast, w których w niedalekiej przyszłości, mogłyby funkcjonować wybrane urzędy państwowe.

– Do tej pory lokalizacja centralnych instytucji państwowych była prowadzona dość chaotycznie, nie wynikała z przemyślanej polityki państwa w tym zakresie. Tymczasem delokalizacja urzędów mogłaby stać się działaniem, które przyniesie szereg korzyści nie tylko miastom docelowym i jej mieszkańcom, ale także samej stolicy i całej administracji publicznej – podkreśla szefowa MPiT Jadwiga Emilewicz.

W 1998 roku, wskutek reformy samorządowej, kilkadziesiąt miast które niegdyś były stolicami województw, do dziś utraciło wiele swoich funkcji (społecznych, kulturowych, gospodarczych). Deglomeracja i związana z nią delokalizacja urzędów centralnych to dla nich szansa na ich stopniowe przywrócenie, na stworzenie dodatkowych miejsc pracy i zahamowanie procesu wyjazdu młodych ludzi z mniejszych ośrodków miejskich oraz wzrost ich konkurencyjności.

- Polska jest doskonałym państwem, które może zmienić swoją strukturę instytucjonalną z monocentrycznej na policentryczną. Aby centrum całej administracji nie była tylko Warszawa, a na znaczeniu zyskiwały także inne miasta – przyznaje minister Jadwiga Emilewicz. - Rekomendujemy stworzenie pilotażowego programu, który polegałby na przeniesieniu jednego z urzędów. Wnikliwa obserwacja i następnie ewaluacja tego procesu pozwoliłaby ustrzec się błędów przy zwiększaniu skali delokalizacji w przyszłości.

Lista urzędów centralnych do ewentualnego przeniesienia:

1.      Urząd Regulacji Energetyki

2.      Centrum Projektów Polska Cyfrowa

3.      Centralna Komisja Egzaminacyjna

4.      Urząd Komunikacji Elektronicznej

5.      Agencja Rezerw Materiałowych

6.      Centrum Unijnych Projektów Transportowych.

7.      Główny Urząd Nadzoru Budowlanego

8.      Krajowy Zasób Nieruchomości

9.      Polski Instytut Sztuki Filmowej

10.    Urząd Zamówień Publicznych

11.    Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

12.    Urząd Dozoru Technicznego

13.    Biuro Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych;

14.    Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

15.    Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

16.    Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa

17.    Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

18.    Agencja Mienia Wojskowego

19.    Centralny Ośrodek Sportu

20.    Polska Agencja Antydopingowa

21.    Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

22.    Państwowa Agencji Atomistyki

23.    Biuro Nasiennictwa Leśnego

24.    Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe w Warszawie.

25.    Główny Inspektor Farmaceutyczny

26.    Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia

27.    Narodowe Centrum Krwi

28.    Centrala Narodowego Fundusz Zdrowia

29.    Komenda Główna Straży Granicznej

30.    Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA

31.    Szef Obrony Cywilnej Kraju

 Fragmenty Raportu:

3. Lokalizacja urzędów centralnych w Polsce jest „warszawskocentryczna”. W stolicy znajduje się 87% badanych urzędów, pomimo, że zamieszkuje ją około 8,5% mieszkańców kraju. Świadczy to o nieproporcjonalnym wzmacnianiu roli osadniczej stolicy w stosunku do innych ośrodków.

Potencjalne korzyści dla urzędów na podstawie opracowania kosztów i efektywności przeniesienia urzędów w Wielkiej Brytanii: • obniżenie kosztów funkcjonowania urzędu o około 30% rocznie, • zwrot kosztów przeniesienia urzędu po 4 -11 latach, • podwyższenie standardu i prestiżu przestrzeni biurowych, • redukcję kosztów rekrutacji pracowników i obniżenie poziomu rotacji, • przeprowadzka była bodźcem do kluczowych zmian w organizacji urzędów, • zwiększenie efektywności działania urzędów dzięki dostępowi do lepszych kadr.

Przeniesienie części urzędów poza Warszawę może mieć pozytywne skutki dla samej stolicy. Jak pokazują wyniki ewaluacji w Wielkiej Brytanii, w zależności od skali delokalizacji urzędów, zauważyć można : 66 a) obniżenie kosztów przestrzeni biurowych, b) zmniejszenie inflacji, c) spowolnienie wzrostu wynagrodzeń, d) ułatwienie rekrutacji do przedsiębiorstw. Spadkowi nie ulegnie także miejsce stolicy w hierarchii osadniczej Polski. Warszawa jako najważniejsza metropolia powinna głównie spełniać funkcje międzynarodowe. Relokacji ulegną zaś urzędy o krajowej skali działania.

Wedle hierarchii opisanej w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, funkcje o charakterze krajowym powinny pełnić: a) miasta o podstawowym znaczeniu dla struktury osadniczej: Warszawa, Kraków, Gdańsk-Gdynia, Wrocław, Poznań, Katowice – Aglomeracja Górnośląska, Łódź, Szczecin, Bydgoszcz z Toruniem i Lublin; b) pozostałe ośrodki wojewódzkie pełniące szereg funkcji krajowych: Białystok, Gorzów Wielkopolski, Kielce, Olsztyn, Opole, Rzeszów, Zielona Góra; c) ośrodki o znaczeniu regionalnym połączone węzłami z główną siecią osadniczą: Częstochowa, Radom, Bielsko-Biała, Rybnik, Płock, Elbląg, Wałbrzych, Włocławek, Tarnów, Kalisz z Ostrowem Wlkp., Koszalin, Legnica, Grudziądz, Słupsk. Dodatkowo do listy miast według delimitacji KPZK zostaną dodane Siedlce oraz zespół Łomży i Ostrołęki, które według celnej analizy Łukasza Zaborowskiego powinny być rozważane jako ośrodki regionalne .

Kryteria brane pod uwagę przez autorów raportu:

a) Zmiana rejestrowanej liczby ludności w latach 2005-2017. Kryterium zostaje spełnione, gdy względna utrata liczby mieszkańców jest wyższa, niż przeciętna dla badanych miast. b) Prognoza liczby ludności w 2050 roku. Spełnienie kryterium, gdy prognozowany spadek liczby ludności jest większy, niż przeciętne dla porównywanych miast. c) Stopa bezrobocia w 2018 r. Kryterium jest spełnione, gdy bezrobocie jest wyższe niż przeciętne bezrobocie dla całej Polski (5,8%). d) Zmiana dochodów własnych gminy w latach 2005-2017. Kryterium zostaje spełnione, gdy miasto nie podwoiło wskaźnika. e) Zmiana liczby udzielonych noclegów w latach 2005-2017. Miasto spełnia kryterium, gdy liczba udzielonych noclegów nie uległa podwojeniu. f) Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca według regionów w 2016 r. Kryterium jest spełnione, gdy PKB regionu jest niższe od przeciętnego dla Polski (100%). g) Ilość urzędów centralnych wedle przyjętej w opracowaniu definicji. Kryterium jest spełnione, gdy w mieście nie funkcjonuje żaden urząd centralny. h) Absolwenci szkół wyższych na 10 000 mieszkańców w regionie. Miasto spełnia kryterium, gdy liczba absolwentów jest wyższa niż przeciętna dla Polski (101 absolwentów na 10 000 mieszkańców)

Miastem, które spełnia największą liczbę przyjętych kryteriów (7) jest Włocławek. O jedno mniej spełniają trzy miasta: Płock, Radom oraz Tarnów. Pięć kryteriów spełniają: Częstochowa, Elbląg, Legnica, Łomża-Ostrołęka, Słupsk, Sosnowiec oraz Wałbrzych. To te miasta wedle analizy powinny być brane pod uwagę jako docelowe miejsca dla urzędów centralnych. Dalszych badań wymagają nieujęte w porównaniu: a) specjalizacje wymienionych miast i potencjał do tworzenia sieci współzależności (klastrów) z nowo powstałymi urzędami; b) posiadanie unikalnych kadry, spójnych ze specjalizacją przenoszonego urzędu; c) występowanie infrastruktury technicznej potrzebnej do funkcjonowania nowego podmiotu; d) kierunki strategii rozwoju lokalnego oraz regionalnego ośrodka, aby urząd wzmacniał priorytetowe cele.