Jak wygląda psychoterapia uzależnienia? Gdzie udać się z prośbą o pomoc?

Leczenie odwykowe polega na uczestnictwie w psychoterapii, podczas której osoba uzależniona ma okazję dowiedzieć się na czym polega jej problem oraz nabywa umiejętności radzenia sobie z głodem np. alkoholowym i nawrotami. Podczas terapii pacjenci uczą się jak sobie radzić z emocjami i problemami dnia codziennego bez pomocy substancji psychoaktywnych.

Skuteczność terapii wynosi ok. 30-40%. Duży wpływ na efektywność leczenia ma postawa samej osoby uzależnionej oraz jej zaangażowanie i aktywny udział w terapii. Program podstawowy psychoterapii trwa od sześciu do ośmiu tygodni w oddziałach całodobowych i dziennych lub około sześciu miesięcy w placówkach ambulatoryjnych. Kolejny etap to program pogłębionej psychoterapii, trwający około 12-18 miesięcy. Leczenie osób uzależnionych jest bezpłatne również dla osób nieubezpieczonych.

Poza terapią profesjonalną, pomocne może być uczestnictwo w środowisku samopomocowym ( np. wspólnoty AA, kluby abstynenckie). Jak dotąd nie wynaleziono leku na uzależnienie, który mógłby zastąpić psychoterapię, wszelkie leki mogą być stosowane pod kontrolą lekarza, najlepiej psychiatry z placówki odwykowej i stanowią jedynie wsparcie dla działań terapeutycznych.

Praca z osobami uzależnionymi pokazuje, że punktem przełomowym w kierunku leczenia zwykle są jakieś sytuacje kryzysowe, czyli doświadczenie określonych szkód, którym nie da się już zaprzeczyć i które sprawiają, że dana osoba zaczyna zastanawiać się nad swoim postępowaniem. Zwykle osoby chcące pomóc uzależnionemu próbują go przekonywać, uświadamiać, straszyć, edukować i niestety zwykle te strategie nie przynoszą skutku. Im bardziej naciskają, tym bardziej uzależniony się broni. Tymczasem możemy swoim postępowaniem ułatwić mu zmierzenie się z konsekwencjami swojego nałogu (nie przejmować jego obowiązków domowych czy nie usprawiedliwiać przed szefem czy znajomymi). Warto też wycofać nadmierną koncentrację swojej uwagi i aktywności z osoby uzależnionej i zadbać o siebie - zadać sobie pytanie: czego ja potrzebuję i co mogę dla siebie zrobić, żeby poczuć się lepiej. Koncentrowanie się na osobie uzależnionej, sprawdzanie jej, kontrolowanie, jest bardzo wyczerpujące emocjonalnie i nieskuteczne. Osoby dotkniętej nałogiem nie da się zmusić do leczenia odwykowego nawet sądowym zobowiązaniem, jeśli sama nie będzie tego chciała.

W Łomży placówką udzielającą profesjonalnej pomocy terapeutycznej dla uzależnionych oraz członków ich rodzin jest Wojewódzki Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień. Placówka ta wykonuje zadania wojewódzkiego ośrodka terapii uzależnienia i współuzależnienia na terenie województwa podlaskiego zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości.

Ambulatoryjny program psychoterapeutyczny dla osób uzależnionych zakłada:

I. Etap wstępny edukacyjno-motywacyjny (trwa od dwóch do czterech tygodni)

- wizyty indywidualne u terapeuty

- konsultacje specjalistyczne (lekarskie, psychologiczne)

- grupa psychoedukacyjna 2 razy w tygodniu: wtorek, czwartek, godzina 18:00

II. Etap podstawowy – intensywny (trwa osiem miesięcy)

Udział w grupie psychoterapeutycznej 2x w tygodniu: poniedziałek, środka, godzina 17:00

-  udział w grupie psychoterapeutycznej nastawionej na akceptację uzależnienia,

- zajęcia-ćwiczenia psychoedukacyjne uczące życia na trzeźwo

III. Etap pogłębiony –rehabilitacyjny (trwa 12-18 miesięcy)

Uczestniczą w nim pacjenci, którzy przeszli program podstawowy w poradni, oddziale dziennym i stacjonarnym lub innych ośrodkach.

- Indywidualne wizyty u terapeuty – kontynuacja OPT,

- konsultacje specjalistyczne (w miarę potrzeby),

- udział w spotkaniach psychoedukacyjnych tzw. „spotkania absolwentów” (w ustalonych terminach”

- udział w grupie psychoterapeutycznej.

Sesje psychoterapeutyczne tygodniowe, lub – tzw. „weekendowe maratony”

(pacjent zalicza min. 3 w roku) – na tematy:

- zapobiegania nawrotom,

- radzenia sobie ze złością,

- poszukiwania wartości,

- trening zachowań konstruktywnych,

- pogłębiona praca psychologiczna w oparciu o program 12 kroków

Program terapii dla członków rodzin osób uzależnionych  oferuje:

- Udzielanie wsparcia psychologicznego, porady i konsultacje specjalistyczne dla członków rodzin uzależnionych,

- pomoc psychologiczną i terapię dla dorosłych dzieci alkoholików,

- realizowanie programu edukacyjno-psychoterapeutycznego dla wsółuzależnionych obejmujący etapy:

I. Etap wstępny edukacyjno-diagnostyczny

- wizyty indywidualne u psychologa i terapeuty,

- konsultacje specjalistyczne,

- grupa psychoedukacyjna raz w tygodniu.

II. Etap rozwojowy

- indywidualna psychoterapia

- udział w grupie psychoterapeutycznej, raz w tygodniu.

III. Etap zaawansowany

- indywidualna psychoterapia,

- udział w grupie psychoterapeutycznej zaawansowanej, raz w tygodniu.

Osoby współuzależnione po programie podstawowym wraz ze swoimi współmałżonkami po terapii (dwa – trzy miesiące abstynencji) mogą wziąć udział w sesjach psychoterapeutycznych  (weekendowych) poświęconych  następującym tematom:

- komunikacja w małżeństwie i nauka konstruktywnego rozwiązywania konfliktów,

- porozumiewanie się z dziećmi i rozwiązywanie problemów wychowawczych.

Sesje jednodniowe, których tematyka dotyczy ważnych dla grup problemów. Osoby zainteresowane udziałem zapisują się w rejestracji poradni. Leczenie jest bezpłatne. Od osób zgłaszających się nie jest wymagane skierowane.  Osoby niepełnoletnie (dzieci, młodzież z rodzin alkoholowych) zgłaszające się do poradni powinni uzyskać zgodę rodzica lub opiekuna prawnego.

Wojewódzki Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień posiada także pracownię rehabilitacji neuropsychologicznej. Oferuje w niej specjalistyczną diagnostykę i możliwość treningów wspomagających psychoterapię uzależnień i współuzależnienia z zastosowaniem nowoczesnego sprzętu cyfrowego QEEG-biofeedback, REHACOM. Istnieje możliwość wykonania badań za odpłatnością dla osób niebędących pacjentami WOPiTU.

Biofeedback i Neurofeedback to nowoczesna forma wspomagania leczenia psychoterapeutycznego.

Czym jest Biofeedback?

Biofeedback jest opartą na naukowych podstawach metodą, dzięki której pacjenci aktywnie uczestniczą w procesie uczenia się kontroli tych funkcji organizmu, które normalnie nie są kontrolowane w sposób świadomy.

W czasie terapii sygnały psychofizjologiczne pacjenta są mierzone a następnie przedstawione pacjentowi w czytelny sposób. Najczęściej stosuje się różne formy audio-wizualne takie jak: gry, animacje, wykresy oraz dźwięki. Dzięki temu pacjent ma możliwość oceny sposobu reakcji organizmu w różnych sytuacjach (np. stres, relaks) przez co uczy się redukować niepożądane objawy. Zasadą działania metody biofeedback jak biologiczne sprzężenie zwrotne.

Czasami pacjentom trudno jest zaakceptować fakt, że czynniki psychologiczne lub psychiczne mogą wywoływać różne choroby. Biofeedback ułatwia sceptycznie nastawionym osobom zaakceptowanie tego faktu. Kluczowa jest tu możliwość obserwowania widocznych na ekranie monitora zmian parametrów psychofizjologicznych własnego organizmu, będących reakcją na aktywność umysłową i emocjonalną.

Czym jest Neurofeedback?

Neurofeedback (pierwotnie nazywany EEG Biofeedback) jest specyficznym zastosowaniem biofeedbacku do wizualizacji aktywności elektrycznej mózgu. Jest opartą na dowodach naukowych metodą stosowaną w terapii wielu zaburzeń i dla ogólnego rozwoju zdolności umysłowych. Sieci neuronowe mogą zostać zrestrukturyzowane przez wytrenowanie konkretnych zmian w pasmach częstotliwości EEG. Uczy pacjentów wpływać na ich fale mózgowe, a tym samym zmieniać ich stan. Fakt, że w dzisiejszych czasach ludzie mogą nauczyć się zmieniać funkcje mózgu za pomocą EEG, jest praktycznie bezsporny. Zmiana funkcji mózgu z kolei odpowiada za usunięcie lub zmniejszenie dolegliwości objawów lub poprawę wydajności. Udowodniono, że treningi mogą przynieść trwałe zmiany a nabyte w ten sposób umiejętności mogą być wykorzystywane później w życiu codziennym.

Zastosowanie Neurofeedback

Neurofeedback ma podobne zastosowanie jak biofeedback. Są one jednak znacznie szersze ze względu na większe korzyści wynikające z obrazowania aktywności elektrycznej mózgu.

Neurofeedback stosujemy w naszej placówce głównie w obszarach:

- leczenie zaburzeń psychicznych i psychologicznych: zaburzenia lękowe, zaburzenia uwagi, zaburzenia adaptacyjne, uzależnienia chemiczne i behawioralne, zaburzenia nastroju, zespół stresu pourazowego, częściowo zaburzenia odżywiania.

- leczenia zaburzeń psychosomatycznych takich jak: zaparcia, bóle głowy, nadciśnienie, bezsenność, zaburzenia erekcji, zespół przewlekłego zmęczenia, zespół jelita drażliwego, niska odporność, omdlenia o podłożu emocjonalnym

- zwiększania zdrowego styl życia: trening relaksacyjny, redukcja stresu, zwiększenie wydolności, rozwój osobisty.

Metoda ta może być także stosowana w wielu obszarach z zakresu medycyny i rehabilitacji.

Marlena Siok

Cykl artykułów: "Uzależniam się, ale kocham wolność" realizowany z Łomżyńskiego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz innych uzależnień na 2017 roku.